Jan Andrzej Morsztyn

Jan Andrzej Morsztyn urodził się w Raciborsku, w pobliżu Krakowa. Jego ojciec był zamożnym ziemianinem wyznania kalwińskiego. Rodzina korzeniami sięgała osiedlonego w wiekach średnich na terenie Polski mieszczaństwa niemieckiego, lecz w czasie gdy urodził się Jan Andrzej, rodzina ta posiadała już od lat przyznany polski tytuł szlachecki.

W młodych latach studiował on na uniwersytecie w Lejdzie, a także odbył on wraz z bratem podróż do Włoch i Francji. Po powrocie związał się z dworem rodziny Lubomirskich i dzięki jej protekcji uzyskał kontakty na dworze królewskim.

Od roku 1649, Jan Andrzej, był dworzaninem Jerzego Lubomirskiego, zaś kilka lat później, został on dworzaninem królewskim. Rozpoczął on także karierę na dworze jako sekretarz królewski oraz referendarz koronny. Od roku 1660, Morsztyn otrzymał starostwo małogoskie i stanowisko wielkiego podskarbiego koronnego.

W tym czasie brał on także udział w wielu misjach dyplomatycznych, m.in. jego podpis widnieje pod aktem pokojowym zawartym w Oliwie. Poślubił on w 1659 roku Katarzynę, córkę pułkownika wojsk koronnych Henryka Gordona, damę dworu królowej Marii Ludwiki Gonzagi. Kilka lat później przeszedł na katolicyzm, którego był pozbawionym fanatyzmu wyznawcą.

W polityce reprezentował stronnictwo profrancuskie. Za króla Jana III Sobieskiego, Morsztyn zawiązał w porozumieniu z Ludwikiem Królem Słońce, spisek detronizacyjny. Został on wykryty i rozpoczęto przygotowania do sądu sejmowego o zdradę stanu, a także o wykorzystywanie skarbu publicznego w osobistych celach. Choć Morsztyn przysiągł, że nie zbiegnie za granicę, uczynił to. Osiadł we Francji, gdzie przyjął poddaństwo francuskie i objął urząd sekretarza Ludwika XIV.

Morsztyn był typowym poetą dworskim. Jego utwory cechowały się niezwykłym kunsztem. Poprawiał on je wielokrotnie, troszcząc się o każdy szczegół. Pisanie nie stanowiło jednak jego życiowej pasji. Traktował je jako rozrywkę, swoistą zabawę słowem.

EWA MICHAŁOWSKA WALKIEWICZ