Józef Zachariasz Bem - Bohater powstania listopadowego

Józef Bem był synem adwokata w szlacheckim tarnowskim sądzie gminnym oraz profesora matematyki Andrzeja Bema. Józef był on też wnukiem Wojciecha Bema i prawnukiem Christiana Bema, który był synem siodlarza pochodzącego ze Świdnicy, niejakiego Kacpra Behma. Kacper, z czasem przeniósł się do miasta Lwowa, gdzie otrzymał obywatelstwo miejskie w roku 1794. Ojciec przyszłego generała ożenił się z Agnieszką Głuchowską, z którą miał jednego syna Józefa.

Józef Bem, pobierał nauki w szkole elementarnej i w szkole artylerii i fortyfikacji. Wziął on także udział w kampanii francusko- rosyjskiej w 1813 roku. Za zasługi w obronie Gdańska przed inwazją Rosyjską w 1813 roku, otrzymał Krzyż Kawalerski Legii Honorowej.

Po klęsce cesarza Napoleona, w randze kapitana Józef Bem służył w wojsku Królestwa Polskiego. Został adiutantem polowym generała Piotra Bontempsa. Wykładał on też teorię artylerii w szkole zimowej i przeprowadzał doświadczenia nad racami. W czasie jednej z takich prób, został poważnie poparzony w wyniku wybuchu masy palnej, która opaliła mu całą twarz.

W 1822 roku, Józef został wydalony z wojska za przynależność do Wolnomularstwa. Aresztowany przez władze rosyjskie, spędził kilka miesięcy w areszcie. W dniu 8 sierpnia 1822 roku, wielki książę Konstanty, na usilną prośbę Bontempsa złagodził mu wymiar kary, pozbawiając go jedynie stałego etatu. Do armii powrócił już w następnym roku. W tym czasie zabił w pojedynku nieznanego przeciwnika, został jednak ciężko postrzelony w udo i kulał do końca życia.

W roku 1827, Józef Bem podjął się zupełnie bezinteresownie kierowania robotami przy przebudowie klasztoru i kościoła Karmelitanek trzewiczkowych we Lwowie. Na potrzeby Ossolineum, przygotował on też niezbędne szkice i obliczenia. We Lwowie wydał podręcznik dla mechaników zatytułowany „ O machinach parowych”.

Gdy wybuchło powstanie listopadowe dnia 29 listopada 1830 roku, objął on w Warszawie dowództwo 4 baterii lekkokonnej. W powstaniu tym, dał się poznać jako odważny dowódca, umiejący wykorzystać konnicę na polu walki. W czerwcu, został mianowany dowódcą artylerii armii czynnej i odznaczony Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari. Związany z obozem Hotel Lambert był zwolennikiem Adama Czartoryskiego i członkiem Związku Jedności Narodowej.

Dnia 19 maja 1833 roku, po upadku powstania w Polsce, podpisał on konwencję z cesarzem Brazylii Piotrem I, na mocy której u boku jego wojsk walczących o tron Portugalii miał być sformowany tam Legion Polski. Wkrótce jednak działający z inspiracji rosyjskiej ppor. Pasierbski dokonał nieudanego zamachu na życie generała. Niedługo potem rząd portugalski uwięził Bema na dwa miesiące w wieży Belem,

W okresie Wiosny Ludów, kierował obroną rewolucyjnego Wiednia. Po kapitulacji miasta udał się na Węgry, gdzie niejaki Kołodziejski dokonał kolejnego nieudanego zamachu na Bema. W powstaniu węgierskim, dowodził w wojskami w obronie Siedmiogrodu. Od sierpnia 1849 roku, był naczelnym wodzem armii węgierskiej.

Ostatnią bitwą, jaką stoczył Józef Bem, była uwieńczona sukcesem obrona Aleppo przed najazdem arabskich nomadów. W listopadzie 1850 roku, Bem zachorował na malarię azjatycką. Zmarł w nocy 10 grudnia tegoż roku. Prochy Józefa Bema sprowadzono do rodzinnego Tarnowa.

EWA MICHAŁOWSKA WALKIEWICZ