Bronisław Piotr Piłsudski - Brat wielkiego Józefa

Zasłynął on w polskiej historii, jako patriota - zesłaniec, etnograf, zajmujący się ludami i kulturami Dalekiego Wschodu. Pasjonował się on w głównej mierze ludem Ajnów, których obserwował na Sachalinie, a później na wyspie Hokkaido. Do dziś, Bronisław Piłsudski uważany jest na świecie za jednego z najważniejszych badaczy tamtych terenów. Od 1874 roku, mieszkał on wraz z całą rodziną w Wilnie, gdzie 3 lata później wstąpił do gimnazjum. Razem z bratem Józefem, zorganizowali tam kółko samokształceniowe, o wdzięcznej nazwie Spójnia.

Po śmierci matki, która nastąpiła w 1884 roku, Bronisław wyjechał do Sankt Petersburga, gdzie zdał egzamin na młodszego bakałarza, co utorowało mu drogę do wstąpienia na Wydział Prawa miejscowego uniwersytetu. W 1887 roku, Bronisław został wciągnięty w przygotowania polskich bojowników do zamachu na życie cara Aleksandra III. Wśród zamachowców znajdował się między innymi Aleksander Uljanow, starszy brat Włodzimierza znanego potem jako Lenin. Śmiercionośna bomba, została zamontowana przez zamachowców w specjalnie spreparowanym słowniku medycznym Grünberga. Jan Łukasiewicz, jako przywódca bojówkarzy, dokładnie zalepił jego stronice, ścisnął je pod prasą, a następnie wyciął całe wnętrze tej książki, pozostawiając jedynie jej obrzeża. Książka zmieniła się w pudełko.

Po zamocowaniu w jej wnętrzu pocisku, przyklejone zostały do niej okładki, które powtórnie nadały jej formę woluminu i tym sposobem bomba przybrała niewinny kształt pomocy naukowej. Zamach został zaplanowany na przełom lutego i marca 1887 roku, tuż przed szóstą rocznicą udanego zamachu na cara Aleksandra II, ojca despotycznego cara, Aleksandra III. Spiskowcy wyszli na Neski Prospekt i przechadzając się z niewinnie wyglądającą książką, czekali na przejazd cara. Tego dnia cara się nie doczekali. Nie wiedzieli oni jednak, że mającego wręczyć wspomnianą książkę carowi Ewgienija Andriejuszkina, obserwują agenci ochrony carskiego majestatu. Policja zaczęła przeszukiwać mieszkania zamachowców, a w jednym z nich znalazła notes pełen tajemniczych zapisków zawierający ich nazwiska i adresy. Między innymi był tam wileński adres Józefa Piłsudskiego i jego brata Bronisława.

Spiskowcy szybko stanęli przed sądem. Proces trwał pięć dni, toteż bezwzględna władza carska zakończyła go ostatecznym skazującym wyrokiem. Tym sposobem Józef trafił na Cytadelę Warszawską, zaś Bronisław został zesłany na, okres 15 lat ciężkich prac na wyspę Sachalin. Tam właśnie, w 1891 roku poznał Lwa Jakowlewicza Sternberga, znanego już etnografa, który także znajdował się na zesłaniu. W 1896 roku, ukazała się pierwsza praca autorstwa Bronisława Piłsudskiego, o obserwacjach klimatycznych tamtego terenu. Został on wówczas wysłany z misją meteorologiczną na południową część wyspy, gdzie zetknął się z Ajnami. Po 10 latach zesłania, reszta jego wyroku została zamieniona na nakaz osiedlenia się bez prawa opuszczania rosyjskiego Dalekiego Wschodu. W trzy lata później, otrzymał on propozycję cesarskiej akademii nauk, aby osiedlił się już jako wolny człowiek w wiosce Ai, gdzie z czasem zakochał się w pięknej Chuhsamma, krewnej wodza Kimur Bafunke, która urodziła mu syna o imieniu Sukezo. W 1903 roku, wraz z innym zesłańcem, do których należał pisarz Wacław Sieroszewski udał się na badania kultury Ajnów na wyspę Hokkaido. Jednym z efektów jego pracy są unikalne nagrania dźwiękowe zarejestrowane na 100 wałkach woskowych.

Obecnie można je oglądać w Centrum Kultury i Techniki w Krakowie. Jego dorobkiem jest stworzenie słowników, w których przetłumaczył on ponad 10 tysięcy słów z języka ainu, z bogatymi opisami ich kultury i obyczajów, w tym także ich kultury muzycznej. Spisał on także wiele podań i legend tych kultur oraz wykonał około 300 fotografii, na których utrwalał głównie typy mieszkających tam ludzi. Utrwalił fonograficznie pieśni i mowę Ajnów. Do Polski przybył przez Japonię i Stany Zjednoczone w 1905 roku, po czym, zamieszkał on w Krakowie. Później przeprowadził się do Zakopanego i prowadził tam również badania etnograficzne Podhala. Po wybuchu I wojny światowej, wyjechał on do Szwajcarii, gdzie włączył się w nurt działalności niepodległościowej.

Pod koniec 1917 roku, wyjechał do Paryża, gdzie w 1918 roku utonął w Sekwanie. Podejrzewa się, że była to śmierć samobójcza, choć według relacji niektórych osób z jego otoczenia, Bronisław często miewał stany chwilowej utraty świadomości, co być może stanowiło główną przyczynę jego śmierci.













Ewa Michałowska Walkiewicz