Józef Szalay - pionier szczawnickiego uzdrowiska

Pochodzenie
Rodzina Szalayów przybyła na ziemie polskie z Węgier wraz z pierwszą falą nowej administracji zaborczej po 1772 roku. Józef Szalay, uczęszczał do szkoły ludowej w Nowym Sączu, a następnie do gimnazjum w Podolińcu na Spiszu. W latach późniejszych, ukończył on Uniwersytet Lwowski, zostając urzędnikiem lwowskim. Stamtąd przeprowadził się do Szczawnicy. Ambicją Józefa Szalaya było uczynienie ze Szczawnicy uzdrowiska, na poziomie europejskich kurortów. Z jego inicjatywy zbudowano kaplicę zakładową, pierwsze łazienki, restaurację, będące do dziś wzorem polskiego budownictwa uzdrowiskowego.

Piękno przede wszystkim
Szalay dbał też o oprawę architektoniczną odkrywanych źródeł takich jak źródło „Magdaleny”, „Jana”, „Szymona”, „Walerii”, „Heleny” i „Anieli”. Rozszerzył on także Górny Park Zdrojowy, zbudował kryte chodniki dla ochrony spacerujących kuracjuszy oraz pierwszy odcinek Drogi Pienińskiej. Zaczął też zasklepiać Szczawny Potok. Józef Szalay zabiegał o reklamę uzdrowiska, w tym celu zaktywizował pobliskich górali, każąc im malować pierwsze godła rodów szczawnickich. Wydał pierwszy przewodnik po Szczawnicy oraz „Album Szczawnicki” z własnymi rysunkami Pienin i zdroju. Organizował on także pierwsze spływy przełomem Dunajca. Zlecał analizę chemiczną szczawnickich wód i reklamował ich właściwości lecznicze.

Sławni goście w Szczawnicy
W czasie zarządzania Józefa Szaleya, Szczawnica stała się popularnym letniskiem arystokracji i sfer artystycznych. Bywali tu m.in. Cyprian Kamil Norwid, Józef Ignacy Kraszewski, Adam Asnyk, Michał Bałucki, Henryk Sienkiewicz, Maria Konopnicka, Bolesław Prus, Lucjan Siemieński, Jan Matejko i wielu innych. Już w roku 1860 frekwencja kuracjuszy wynosiła 1200 osób w ciągu sezonu letniego. Zgodnie z testamentem Szalaya, Zakłady Zdrojowe w Szczawnicy przeszły na własność krakowskiej Akademii Umiejętności.

Ewa Michałowska-Walkiewicz
Dziennik Polonijny
Polska