Stara Kiszewa - Upiorna rezydencja Janiny Czarnotowej

Mniej więcej 1500 lat p.n.e. teren Starej Kiszewy, zasiedlony był przez ludność kultury wschodniopomorskiej, o czym świadczą wykopaliska cmentarne i staro kościelne. W 1269 roku, został sporządzony najstarszy zapis w związku z przebiegiem przez terytorium Starej Kiszewy drogi, prowadzącej do grodu w Garczynie. Okolica ta, stanowiła zatem najcenniejszy teren opactwa Kostrzyńskiego, gdzie przed wiekami usytuowany był katolicki kościół, w którym trwały nieprzerwane modły o zjednoczenie rozbitego na dzielnice państwa polskiego.

Z roku 1281, zachował się dokument księcia Mściwoja II, który donosi nam, że Stara Kiszewa została nadana sędziemu poznańskiemu, Mikołajowi Jankowicowi, późniejszemu wojewodzie kaliskiemu, z obowiązkiem brania udziału w wyprawach wojennych i obronie kraju. Dnia 27 października 1296 roku, król Władysław Łokietek, podczas swojego pobytu w Kaliszu potwierdza nadanie wsi Mikołajowi Jankowicowi, który pełnił wówczas funkcję wojewody kaliskiego. Z czasem jednak, miejscowość tę objął w posiadanie najstarszy syn Mikołaja Jankowica, kanonik poznański Jakub. W 1316 roku, Jakub postanowił odstąpić Kiszewę za dożywotnią rentę roczną Krzyżakom, którzy jak donoszą o tym stare zapiski historyczne, zapłacili mu jedynie dwie raty, należnej mu spłaty majątkowej.

Panoszący się zatem w Kiszewie Krzyżacy, zbudowali tam murowany zamek. Składał się on z dwóch części: zamku głównego (siedziby wójta), który stał po południowo-wschodniej stronie całego pobudowania obronnego oraz z przedzamcza, zachowanego częściowo do dzisiaj. Całość stanęła na dwóch niewysokich płaszczyznach pośród obniżenia terenu, zalanego wodami Wierzycy. W okresie wojny trzynastoletniej, wojska gdańskie zdobyły zamek krzyżacki, spaliły i częściowo zburzyły tam budynki obejściowo – zagrodne. W tym samym roku, Krzyżacy odbili zamek, który pozostał ich własnością do momentu zawarcia pokoju toruńskiego w 1466 roku. Po tym okresie, pierwszym starostą kiszewskim, mianowanym tu przez króla Kazimierza Jagiellończyka, został zasłużony w wojnie trzynastoletniej rotmistrz królewski, Piotr Szorc z Obrąbu. Kiszewa, była zatem w rekach rodziny Szorców, aż do wojny polsko- szwedzkiej. W 1741 roku, starosta kiszewski, Stanisław Skórzewski nabył prawa do posiadania tej miejscowości i zbudował tam na prawym brzegu rzeki, nowy barokowy kościół i podreperował zamek. Dnia 19 września 1772 roku, w wyniku pierwszego rozbioru Polski wieś ta weszła w skład zaboru pruskiego.

Ochmistrzynią na zamku, była wówczas niejaka Janina Czarnotowa, która usłyszawszy wieść o zaborze ziem Polski, otruła się winem zaprawionym strychniną. Od tej pory duch Janiny, straszy nieproszonych gości, którzy zakłócają jej pośmiertne wędrowanie po zamkowych pieleszach. Po odzyskaniu niepodległości, 6 kwietnia 1919 roku, w Starej Kiszewie założona została filia Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, nadającemu miejscowości tej prawa miasta polskiego. Okupacja niemiecka rozpętana w roku 1939, krwawo dała o sobie znać w Kiszenie. Zabijano tam zarówno ludzi światłych, jak też i ludność napływową, stanowiącą klasę robotniczą ówczesnego Pomorza.



Ewa Michałowska Walkiewicz