Home
STYL ŻYCIA
Trochę historii

Witold Józef Dzierżykraj-Morawski - polski bohater narodowy

Ewa Michałowska-Walkiewicz 29 marca, 2019

Witold Dzierżykraj-Morawski pieczętujący się herbem Nałęcz, urodził się dnia 27 marca 1895 roku w Oporowie na Wielkopolsce. Zamordowany został dnia 9 listopada 1944 roku w obozie koncentracyjnym w Mauthausen. Był to pułkownik kawalerii Wojska Polskiego. Został on mianowany pośmiertnie przez Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych Władysława Andersa, generałem brygady.

Wybuch I wojny
Po wybuchu wielkiej wojny, Dzierżykraj-Morawski został powołany do armii niemieckiej, w której został oficerem kawalerii i służył w pułku huzarów gwardii pruskiej w stopniu podporucznika. W grudniu 1918 roku, uczestniczył on w powstaniu wielkopolskim. Przeszedł w styczniu 1919 roku, do służby w Wojsku Polskim. Dnia 25 stycznia tegoż roku, przydzielony został do 1 Pułku Ułanów Wielkopolskich.

Wojna polsko-bolszewicka
Podczas wojny z bolszewikami, Dzierżykraj-Morawski wziął udział jako szef sztabu VII Brygady Jazdy. W dniu 2 stycznia 1920 roku, rozpoczął on studia w Wojennej Szkole Sztabu Generalnego. W połowie kwietnia 1920 roku, skierowany został na front celem odbycia praktyki sztabowej. W okresie od stycznia do września roku 1921, kontynuował naukę we wspomnianej uczelni. Po ukończeniu nauki otrzymał tytuł oficera Sztabu Generalnego i przydział do Inspektoratu Armii Nr 2 na stanowisko I referenta, a następnie został wykładowcą w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu.

W Bukareszcie
Po awansie na stopień majora, pełnił on funkcję attache wojskowego w Rumunii. Po powrocie do kraju, Dzierżykraj-Morawski został dowódcą 1 szwadronu w 17 Pułku Ułanów Wielkopolskich w Lesznie. W roku 1928 otrzymał przydział do Oddziału III Sztabu Generalnego jako kierownik referatu, a następnie był attaché wojskowym w Berlinie. Awansował do stopnia podpułkownika i był on oficerem sztabu w Inspektoracie Armii we Lwowie. Dnia 26 stycznia 1935 roku, został awansowany do stopnia pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów kawalerii.

Wojna obronna

Witold Dzierżykraj-Morawski, brał też udział w wojnie obronnej w roku 1939 jako szef sztabu Armii Karpaty i Armii Małopolska. Dostał się do niewoli niemieckiej, do końca życia przebywał w obozach jenieckich. W obozie Gross Born, mimo że najwyższym stopniem polskim oficerem był gen. Kmicic Skrzyński, Dzierżykraj-Morawski pełnił funkcję starszego obozu i jednocześnie konspiracyjnego komendanta. Od listopada 1939 działał w organizacjach podziemnych oflagów pod pseudonimem „Dzierżykraj”. Po przejściu do Gross Born związał się z organizacją Odra, która skupiała polskich jeńców wojennych oraz cywilnych robotników przymusowych na obszarze całego Pomorza. Za tą działalność został aresztowany przez Niemców we wrześniu 1944 roku i osadzony w obozie koncentracyjnym Mauthausen, gdzie został rozstrzelany.