Barbara Urszula z Duninów Sanguszkowa - Dama Pewna, Dama Polska

Rodzina
Barbara była córką referendarza wielkiego koronnego Jakuba ze Skrzynna Dunina, pieczętującego się herbem Łabędź. Jej matką była Marianna z domu Grudzińska herbu Grzymała. Była wnuczką Mikołaja Wiktoryna Grudzińskiego, który przełożył na całą rodzinę patriotyczne wychowanie. Barbara wcześnie osierocona przez matkę i ojca, wychowywała się pod opieką drugiej żony ojca Heleny z Potockich (córki Jerzego Potockiego, a wnuczki poety Wacława Potockiego, która po śmierci męża wyszła jeszcze raz za mąż za wojewodę inflanckiego Antoniego Andrzeja Morsztyna (syna poety Stanisława Morsztyna). Dnia 3 maja 1745 roku została damą austriackiego Orderu Krzyża Gwiaździstego, za rozszerzanie zasad moralnych wśród młodego pokolenia.

Będąc wdową
W dniu 15 kwietnia 1750 roku zmarł mąż Barbary, a ona zajęła się porządkowaniem odziedziczonych dóbr, a nade wszystko wychowaniem i edukacją swoich dzieci. W roku 1755 sprowadziła do Lubartowa gdzie mieszkała na stanowisko wychowawcy synów, C. F. Pyrrhysa de Varille, który z niewielkimi przerwami przebywał tam aż do jej śmierci. Po ślubie swej córki Krystyny z Franciszkiem Bielińskim, mieszkała głównie w Warszawie w pałacu Bielinskich. Co dwa lata w porze letniej zjeżdżała z Warszawy do Poddębic i prowadziła tam znany salon oświeceniowy, na który zapraszała wiele znamienitych gości. Dbając o przyszłość dzieci i o pozostawiony majątek, brała czynny udział w życiu politycznym kraju. Jeździła na sejmy i trybunały. Była bogata, pociągająca i miła w obejściu. Prowadziła w atmosferze intelektualno-artystycznej rozległe życie towarzyskie. Jej wzorowany na francuskich, salon literacki odwiedzali: przyszły król S. Poniatowski, I. Krasicki i W. Jakubowski. Spośród gości jej salonu wywodził się, występujący w Pałacu Saskim amatorski zespół teatralny. Z tego zespołu pochodzili późniejsi organizatorzy warszawskich teatrów „de société".

Trójca Świętych Pań
Wraz z wojewodziną rawską Boną ze Świdzińskich Granowską i jej siostrą kasztelanową połaniecką Marią Lanckorońską, Barbara stanowiła „trójcę pań świętych” znaną z pobożności i filantropii. Barbara Sanguszko była znana ze swojej hojności. Wymurowała i odnowiła wiele kościołów i klasztorów zbudowała dom dla misjonarzy w Zasławiu, oddała grunty pod budowę cerkwi illińskiej, podarowała jezuitom materiały budowlane na budowę kościoła w Żytomierzu, ufundowała kościół dla sióstr bernardynek w Tarnowie. W 1776 roku doprowadziła do powiększenia parafii Szymanów. Urządzała ta pani jeszcze liczne fety i bale, na których gościli dygnitarze polityczni oraz artyści, poeci i muzycy.

Jej dzieła
Barbara Sanguszkowa przełożyła na polski 2 dzieła pobożne: Modlitewnik francuskiej karmelitanki F. L. de La Vallière zatytułowany Uwaga duszy przez pokutę nawracającej się do Boga pełna afektów serdecznych na psalm 50... i psalm 102... pokutującego Dawida..., uzupełniony Refleksjami chrześcijańskimi nad ułomnością naszą...Zbiór rozmyślań religijno-moralnych Przewodnia do nieba droga. W 1755 roku napisała Naukę matki córce swojej idącej za mąż daną...i wydała ją w Warszawie w 1756 roku. W latach 60. XVIII wieku przełożyła podręczną książkę medyczną O chorobach prędkiego ratunku potrzebujących..., którą na jej żądanie napisał nadworny lekarz Sanguszków Franciszek Kurcjusz (Curtius) i wydała ją w 1783 roku w Warszawie. W 1788 roku przetłumaczyła i wydała obszerny 2-tomowy romans listowny Ph. L. Gérarda Hrabia de Valemont, czyli obłąd rozumu...

Ewa Michałowska-Walkiewicz
Dziennik Polonijny
Polska