Ludomir Ludwik Dominik Benedyktowicz - artysta i bohater narodowy

Artysta i bohater narodowy
Ludomir Benedyktowicz, urodził się dnia 5 sierpnia 1844 roku w Świniarach. Zmarł on natomiast 14 grudnia 1926 rokiem we Lwowie. Był to polski leśnik, malarz, a przede wszystkim uczestnik powstania styczniowego. Był on jednocześnie pasjonatem gry szachowej i zasłużonym działaczem szachowym. Ponad to, był to kawaler Orderu Wojennego Virtuti Militari,

Pochodzenie i rodzina
Był on synem Piotra i Marii z Ruszczewskich. Uczęszczał do szkoły średniej w Warszawie. Od roku 1861 idąc w ślady ojca, uczył się w Zakładzie Praktyki Leśnej, będącym pierwszą instytucją doskonalenia dla leśników. Zakład ten znajdował się w Feliksowie w okolicach Broku.

Okres powstania styczniowego
W powstaniu styczniowym podczas jednej z bitew stracił on prawą dłoń i został postrzelony w lewą rękę, którą amputowali mu lekarze. Wziął w nim czynny udział, walcząc w oddziale partyzanckim pod dowództwem Władysława Cichorskiego „Zameczka” (potem w oddziale Wilkoszewskiego „Wirioma”). Podczas utarczki z Kozakami został ranny. Ponadto jeden z napastników szablą odciął mu prawą dłoń. Pierwszej pomocy udzieliła powstańcowi Nepomucena Sarnowiczowa, właścicielka Kaczkowa, wsi, na terenie której rozegrała się potyczka. Rannego przewieziono na plebanię w Ostrowi Mazowieckiej. Tu w trudnych warunkach przeprowadzono operację i amputowano mu lewą rękę.

By nie narazić go na prześladowania ogłoszono, że zginął w potyczce z Kozakami i usypano mogiłę, która istnieje do dzisiaj. Mimo zachowania środków ostrożności Kozacy wpadli na jego trop, przez co po powrocie do Polski z Monachium trafił do Cytadeli WarszawskieDo najbardziej znanych prac Ludomira Benedyktowicza należą znajdujące się w zbiorach lwowskich obrazy olejne „Nad mogiłą powstańca” oraz „Podjazd”. Obydwa obrazy dotyczą tematyki Powstania Styczniowego. Spod piórka artysty wyszły także rysunki m.in. „Poranek na wsi” czy też „Wieczór na wsi”. Dzieła malarza spotkać można w całej Polsce. W warszawskim Muzeum Narodowym znajduje się autoportret Benedyktowicza. Jego siedem rysunków, w tym 6 pejzaży i portret córki, posiada Muzeum Narodowe w Krakowie. Poznańskie Muzeum Narodowe ma w swoich zbiorach kolejną jego pracę – portret młodej kobiet udomir Benedyktowicz ogłosił kilka tomików poezji. W 1903 wydał w Krakowie zbiór Zbudź się narodzie! Garść rymów nie do zabawy. Kolejne tomiki wydawał w okrągłe rocznice powstania: Na odlocie. W 50-tą rocznicę powstania styczniowego (1913) oraz W górę serca i czoła! W 60-tą rocznicę powstania styczniowego (1923).

Z innych publikacji Benedyktowicza można wymienić: Być albo nie być (1896, pod pseudonimem Ludwik Nałęcz), Zaklęte jezioro (1911), Stanisław Witkiewicz jako krytyk (1902). Z Witkiewiczem polemizował na temat wartościowania treści dzieł sztukiBył zapalonym szachistą-amatorem. Do gry wykorzystywał tę samą protezę, Kalectwo nie pozwoliło mu na kontynuowanie nauki w zawodzie leśnika. Postanowił on zatem poświęcić się malarstwu. Pierwsze kroki skierował on do warszawskiej Szkoły Rysunku pod kierunkiem prof. Wojciecha Gersona. Malował swoje prace pędzlem przytwierdzonym do metalowej obrączki. Zakładano mu ją na przedramię jego prawej ręki i wsuwano tam właśnie pędzel, piórko czy węgiel. Kształcił się Benedyktowicz także w szkole monachijskiej. Przyjęto go w poczet studentów tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych na podstawie jego artystycznych prac. Po skończonych studiach powrócił do Polski. Aresztowany i osadzony został w Cytadeli Warszawskiej, jako groźny dla caratu powstaniec polski. Gdy wyszedł stamtąd, znalazł się w krakowskiej Szkole Kompozycji Jana Matejki. Następnie otworzył on własną pracownię malarską. Ożenił się z Marią Skalską, która obdarzyła go czwórką dzieci i pomagała w pracy twórczej.

Życie w Krakowie
Przez czterdzieści lat mieszkał w Krakowie. W związku z narastającą ze strony artystów młodopolskich krytyką malarstwa tak zwanych „monachijczyków”, Ludomir w kwietniu 1913 roku wystosował do świata artystycznego list otwarty pt. „W imię prawdy”. Jeszcze przed I wojną światową wyjechał wraz z rodziną do Lwowa, gdzie nie był on znikąd nękany i krytykowany. Tam zmarł w wieku 82 lat. Zwłoki przewieziono do Krakowa na cmentarz Rakowicki.

Ewa Michałowska-Walkiewicz
Dziennik Polonijny
Polska