Pałac Opatów - Rezydencja Gdańska - Oliwy

Do budynku Pałacu Opatów, przylega Stary Pałac pochodzący z XV wieku. Z tamtego czasu, zachowały się też piwnice i fragmenty murów. Swój obecny kształt, Stary Pałac zawdzięcza gruntownej przebudowie przeprowadzonej przez opata Jana Grabińskiego w latach 1637-46. Jak głosi stara legenda, wspomniany opat miał sen, podczas którego anioł doradzał mu przebudowę pałacu. Po śmierci tegoż opata, zyskał on sobie miano brata anielskiego. W 1646 roku,  w pałacu gościła królowa Ludwika Maria Gonzaga podążająca drogą lądową z Francji przez Gdańsk, aż do Warszawy. Zachwyt królowej wzbudziły jagiellońskie arrasy, którymi udekorowano tę gdańską rezydencję. Dzisiejszy Nowy Pałac Opatów wybudowano w stylu rokokowym w latach 1754-56, z polecenia ostatniego już opata oliwskiego, niejakiego Jacka Rybińskiego. Ten oto opat, według starej legendy, prowadził dość hulaszcze życie, zatem rozbudowa pałacu, była jego darem wotywnym za odkupienie win. Stanął wówczas obiekt piętrowy, z otwartą na parterze wspaniałą galerią od strony ogrodu. Kolejnymi mieszkańcami pałacu po śmierci opata Rybińskiego w 1782 roku, byli Karl a następnie Joseph Hohenzollernowie, mianowani opatami przez pruskiego króla.

Po kasacie zakonu, co miało miejsce rok po wybuchu powstania listopadowego, pałac stał się siedzibą pruskiego rodu Hohenzollernów. Po śmierci Josepha Hohenzollerna, która nastąpiła w  1836 roku, wspomniany pałac przez dłuższy czas był niezamieszkały. Dopiero w 1869 roku, zamieszkała tam Maria Hohenzollern - bratanica króla pruskiego. Z jej polecenia zamurowano zachodnią część arkad galerii ogrodowej. Po jej śmierci, pałac przejęło państwo i zajmowali czasowo go dygnitarze pruscy. Rok po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Aleksander hrabia Majkowski, korzystając z przeprowadzanego podziału pruskich posesji między Polskę i Wolne Miasto Gdańsk, zabiegał o przyznanie poopackiej rezydencji Polsce z myślą o umieszczeniu w niej zbiorów z sopockiego Muzeum Kaszubsko-Pomorskiego. Pałac otrzymały jednak władze Oliwy i przeznaczyły go na biura i mieszkania. Zamierzały też one otworzyć w nim lokal rozrywkowy i kasyno gry. Władze Wolnego Miasta Gdańska nie pozwoliły jednak na to. W 1926 roku, przeprowadzono tu rewaloryzację zabytku i otwarto Muzeum Historii Gdańska. Pod koniec wojny, Niemcy przekształcili pałac na magazyn materiałów wojskowych. W ostatniej chwili przed ucieczką podpalili budynek. Pałac doczekał się jednak należytej odbudowy i powstała w nim filia Muzeum Narodowego w Gdańsku.


Ewa Michałowska Walkiewicz