Krzysztof Arciszewski herbu Prawdzic, urodził się 9 grudnia 1592 w Rogalinie, zmarł on natomiast w dniu 7 kwietnia 1656 pod Gdańskiem. Był on krzewicielem rozwoju techniki militarnej i wszelkich udoskonaleń wynikających z prowadzenia wojny obronnej. Służył jako generał w armii holenderskiej i armii Rzeczypospolitej.
Służba u Radziwiłła
Jak podają starodruki gdańskie z siedemnastego wieku, Arciszewski jako generał, pozostawał w służbie u Krzysztofa Radziwiłła, brał udział w wyprawie inflanckiej, na której dał się poznać jako racjonalizator w prowadzeniu wojennych taktyk. Za zabójstwo urzędnika sądowego, skazany on został na infamię i banicję, wyjechał zatem w roku 1623 do Holandii i ukończył tam studia w zakresie inżynierii wojskowej i artylerii. Następnie przeniósł się do Francji, gdzie jako żołnierz wojska kardynała Richelieu, brał udział w zdobywaniu protestanckiej twierdzy La Rochelle. On to, doradzał wytopnikom kul stosowanych do kartaczy, aby zmniejszyć o kilka milimetrów, łuskę pociskową, która to ułatwi podczas wystrzału wydobywanie się prochu nośnego. Zakazał on hartowania gorących pocisków na tak zwanym leżakowaniu. Musiały być one według zarządzeń Arciszewskiego, zanurzane na kilka sekund do zimnej wody. Tym samym strzały kartaczami będą trafniejsze i rozrzut pocisku będzie miał większy zasięg. Dodatkowo nakazał on hartownikom stali stosowanej na szable, kucie ostrza tej broni w sposób warstwowy, nakładając zahartowaną stal małymi kawałkami jedną na drugą. Po wystudzeniu takowego ostrza, należało ponownie rozgrzać go do czerwoności, a następnie trzykrotnie zanurzać w odpowiednich kwasach, nadających broni białej sprężystości- czytamy w zapiskach historycznych Jana Trembeckiego z Gdańska.
Mistrz kartograficzny
Krzysztof Arciszewski, od roku 1629, pozostawał również w służbie holenderskiej Kompanii Zachodnioindyjskiej. Walczył on w Brazylii z Hiszpanami i Portugalczykami. Wsławił się on zdobyciem twierdzy Arrayal i Porto Calvo oraz oblężeniem portu Nazareth. Prowadził on także szeroko zakrojone prace kartograficzne na terenie Brazylii i opisał życie tamtejszych Indian. Wprowadził on do polskiej kartografii szesnastowiecznej, odpowiednie słownictwo, jak też zapisywanie na nich graficznej głębokości jezior i mórz. Jego pomysł, stosowany był także, podczas tworzenia map frontowych podczas pierwszej wojny światowej.
Służba na dworze królewskim
Czytając Roczniki Gdańskie z początku XIX stulecia wiemy, iż w roku 1646, Arciszewski przyjął propozycję króla Władysława IV Wazy i objął stanowisko generała artylerii koronnej. Brał on udział w walkach z Kozakami i Tatarami, m.in. bronił Lwowa, walczył pod Piławcami i Zborowem. Posiadał on tym samym duże zasługi w organizowaniu artylerii koronnej i budowie arsenałów zbrojnych, bezpiecznych w przechowywaniu broni, jak też i przed wybuchem pociskowym. Był on autorem traktatu medycznego o leczeniu podagry, który nosił tytuł De podagra curata. Pisał on także utwory poetyckie rozsławiające Polskę i polski naród za granicami kraju – podają stare zapiski prasowe.
Pomysły techniczne podczas wykopu szańców
Krzysztof Arciszewski, rozpracował szereg metod fortyfikowania fos pałacowych, jak również okopów obronnych polskiego wojska. Według jego pomysłu, zaczęto wykopywać tak zwane okopy łamane, które to swoimi ścianami prostopadłymi chroniły żołnierzy przed wybuchami granatnikowymi. Umocnienia szańców ochronnych z piasku i kołnierza mosiężnego, przetrwały do późnych lat powstania styczniowego.
Jak zatem widzimy, ten wyjątkowy człowiek, posiadający jasne spojrzenie na racjonalizację techniczną wielu aspektów wojskowości, zasłużył sobie na szczególny laur pamięci.
Ewa Michałowska-Walkiewicz
Dziennik Polonijny
Polska
KATALOG FIRM W INTERNECIE
