Wacław Piotr Nałkowski - Wybitny geograf i działacz społeczny

Pochodzenie społeczne

Był jedynym dzieckiem Michała Dionizego Jana Nałkowskiego i Celiny z Rudnickich. Dzieciństwo spędził na lubelszczyźnie w folwarkach, które dzierżawili jego rodzice. W 1871 roku, rodzina Nałkowskich przeprowadziła się do Lublina. gdzie ojciec Wacława otrzymał posadę urzędnika, a jego syn rozpoczął naukę w gimnazjum. Gdy był w drugiej klasie, zmuszony ciężką sytuacją materialną rodziny, udzielał korepetycji młodszym kolegom zarabiając w ten sposób więcej niż ojciec. Pomimo tego rodzina żyła w nędzy, co spowodowało, że młody Wacław często podupadał na zdrowiu. Mimo tego, każdą klasę gimnazjum kończył z nagrodą. Już wtedy wykazywał zainteresowanie geografią oraz matematyką. W dniu 18 czerwca 1871 roku, Wacław ukończył gimnazjum ze złotym medalem.

Kontynuacja nauki

W roku 1871, Nałkowski rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tydzień po jego wyjeździe na studia, zmarła nagle jego matka, a dwa miesiące po niej ojciec. Z powodu braku funduszy na podróż, Wacław Nałkowski nie był obecny na pogrzebach rodziców. Pogrążony w rozpaczy oddawał się pracy, jednak warunki w jakich egzystował graniczyły z nędzą, co ponownie przyczyniło się do osłabienia jego zdrowia. Przerwał studia w Krakowie i po rocznym studiowaniu w Instytucie Inżynierii Komunikacji w Rosji, wrócił by podjąć je na nowo.

Praca naukowa

W 1875 roku, opracował podręcznik geografii fizycznej, który jednak nie został wydany z powodu bankructwa wydawnictwa. W roku 1880, Wacław przeniósł się do Warszawy, a w 1882 otrzymał dokumenty uprawniające go do prywatnego nauczania geografii w zaborze rosyjskim. Od tego czasu aż do śmierci zarabiał jako nauczyciel tego przedmiotu. W roku 1885, uzyskał on roczne stypendium z Kasy Mianowskiego, co pozwoliło mu rozpocząć pisanie pracy doktorskiej na Uniwersytecie w Niemczech. Z powodu kłopotów finansowych Nałkowski nie ukończył tych studiów. Po powrocie do Warszawy kontynuował nauczanie geografii na pensjach żeńskich, na kursach i kompletach, a także na tajnym Uniwersytecie Latającym.

Podróże

W 1903 roku, Nałkowski odbył swą jedyną zagraniczną podróż naukową do Austrii, Szwajcarii, Francji i Włoch w celu zaznajomienia się z lodowcami, wulkanami i zjawiskami krasowymi. Lata 80 XIX wieku, to dla Nałkowskiego czas pisania wielu prac z zakresu geografii. Szereg pozycji napisanych przez niego było, rzetelnym wkładem do polskiej literatury naukowej.

Praca publicystyczna

Wacław Nałkowski pisał także artykuły, recenzje i polemiki drukowane między innymi w takich czasopismach jak „Głos", „Ateneum", „Przegląd Pedagogiczny", a także „Niwa". Podejmował tam tematykę współczesnych sporów ideologicznych takich jak prawa kobiet, darwinizm, klerykalizm, postęp-wstecznictwo, proletariat i reakcja społeczna. Nałkowski opracował łącznie ponad 450 pozycji naukowych i publicystycznych.

Wczesna śmierć naukowca

Wacław Nałkowski zmarł nagle na udar mózgu, w 1911 roku. Jego pogrzeb stał się manifestacją całej postępowej Warszawy.


Ewa Michałowska-Walkiewicz
ewalkiewicz@wp.pl