Pola Gojawiczyńska - pisarka i działaczka niepodległościowa

Życie młodej warszawianki

Urodziła się w Warszawie, w rodzinie rzemieślniczej. Była córką Anastazji z rodziny Krawczyków i Jana Koźniewskiego. Ojciec pracował jako stolarz na warszawskich Nowolipkach. Ta dzielnica była przez Polę dobrze znana, zatem była ona kanwą do napisania przez nią powieści zatytułowanej „Dziewczęta z Nowolipek”. Uczyła się w szkole powszechnej, jednak w 1905 po strajku szkolnym została wydalona ze szkoły. Później pobierała naukę na kompletach, na pensji, aż wreszcie rozpoczęła kursy dla wychowawczyń pracujących w ochronkach.

Wyjazd rodziny w Rosji

W 1914 roku, jej rodzina wyjechała do Rosji. Swoje pierwsze wiersze napisała w Dworku Grochowskim. W nim to w sierpniu 1915 roku, uruchomiono jedną z pierwszych polskich szkół. Zdana sama na siebie rozpoczęła tutaj pracę jako wychowawczyni. Swoje pierwsze próby pisania, wysłała do znanej już pisarki Gabrieli Zapolskiej. Zyskała u niej ogromną aprobatę.

Praca niepodległościowa

W toku działań wojennych, Pola brała udział w pracy niepodległościowej i należała do Polskiej Organizacji Wojskowej. Jej pierwszym utworem była nowela zatytułowana Dwa fragmenty, za którą w roku 1915 otrzymała wyróżnienie czasopisma Echo Pragi. Powstał wtedy szkic noweli noszącej tytuł Dzieciństwo.

II wojna światowa

Dnia 7 stycznia 1943 roku, została aresztowana w swoim warszawskim mieszkaniu mieszczącym się przy ulicy Brzozowej. Trafiła na oddział kobiecy Pawiaka tak zwanej Serbii. Tę sytuację opisała we wspomnieniach pod tytułem Krata. Została zwolniona z więzienia dnia 5 maja 1943 roku. Po wyjściu z więzienia ukrywała się w domu Iwaszkiewiczów, który mieścił się na Stawisku. Aby nie nadużywać gościnności rodziny poety, ukrywała się Pola także u swojej przyjaciółki Marii Szczepkowskiej w Milanówku. Pod koniec roku 1945, Gojawiczyńska zamieszkała w Łodzi, ale tęskniąc za Warszawą zaraz do niej powróciła.