Żołnierskie kolędowanie - Dziennik Polonijny na przepięknym koncercie RZAWP

Podczas dwóch wojen

Świąteczno-wojskowe utwory, śpiewane na okoliczność Bożego Narodzenia powstawały głównie w czasie I i II wojny światowej. Najstarszą wojskową kolędą jest ta, która nosi tytuł „Gdy się Polska rodzi po kaźni stuletniej”. Jej tekst ukazał się w broszurce, która wraz z pięknymi rysunkami, została wydana we Lwowie w 1918 roku. Kolędę tę musiał znać każdy polski legionista. Wspomniana kolęda to szczególna modyfikacja popularnej kolędy „Bóg się rodzi”. W wojskowej pastorałce podobnie jak dzieciątko Jezus, rodzi się nowa Polska.

„Kraj się rodzi z młodych pnączy
Cudne już listowie tryska
Niechaj zawiść nas nie łączy
Niech prywata nie uciska!”

Najbardziej znana kolęda

Na przecudownym koncercie jaki dał w skarżyskim kościele Reprezentacyjny Zespół Artystyczny Wojska Polskiego, mogliśmy usłyszeć wykonaną przez Natalię Winnik najbardziej znaną ze wszystkich kolęd, a nosi ona tytuł „Lulajże Jezuniu”. Znana była ona także polskim żołnierzom walczącym na różnych frontach Starego Kontynentu i nie tylko, podczas II wojny światowej. Jak zatem widać, znaczenie kolęd żołnierskich zachowało się po dzień dzisiejszy z czasów I i II wojny światowej. W 1943 roku, wydano nawet zbiór kolęd i polskich pastorałek noszący tytuł : „Cztery kolędy na ostatnie wojenne święta”. Znalazła się w nim oczywiście wcześniej wspomniana kolęda „Lulajże Jezuniu na polskiej ziemi…". Zwieńczeniem wspaniałego koncertu RZAWP, była kolęda zatytułowana „Bóg się rodzi”, a wykonana była ona przez wszystkich solistów. Gdy była śpiewana ta pieśń w okresie II wojny światowej, troszkę zmieniono jej drugą zwrotkę śpiewając słowa...„Podnieś rączkę Boże Dziecię, pobłogosław naszych w polu, Tych co walczą i zwyciężą i tych co konają w bolu...”. Często na tę samą melodię, Wojsko Polskie wykonywało mało już dziś znaną kolędę noszącą tytuł „Gruchnęła, runęła pruska potęga...”

Nowe aranżacje

Podczas działań II wojny światowej, polscy żołnierze w okresie świąt grudniowych często wykonywali kolędę zatytułowaną „Dzisiaj w Betlejem”. Na przecudownym koncercie RZAWP w Skarżysku- Kamiennej w parafii świętego Józefa Oblubieńca, mogliśmy posłuchać tą właśnie pieśń religijną w wykonaniu Jana Kierdelewicza. Z czasem ta kolęda przybrała troszkę innej formy, a polscy żołnierze śpiewali ją tak..

...”Dzisiaj w Londynie, dzisiaj w Londynie, wesoła nowina.
Tysiąc bombowców, bombowców tysiąc wraca znad Berlina.
Berlin się pali, Hamburg się wali,
Anglicy śpiewają, Polacy wołają: wolną Polskę ogłaszają!”...

Do żłóbka przybyli...

Wojskowej wersji doczekała się też kolęda „Przybieżeli do Betlejem”. Oryginalna jej wersja zachwyciła nas na koncercie w Skarżysku- Kamiennej, kiedy to właśnie ten utwór wykonywała pani Judyta Nowak- Labuń. Nowy tekst popularnej kolędy napisał Antoni Bogusławski, oficer Polskich Sił Zbrojnych. Powstała ona w Szkocji w listopadzie 1943 roku. Tekst kolędy był tam rozpowszechniany wśród polskich żołnierzy. A trzy lata później opublikowano go również w „Głosie szkolnym”, gazecie Gimnazjalnego Kółka Literackiego w Łodzi. A brzmiała ona mniej więcej tak...Przybieżeli do Betlejem żołnierze….Jednak najbardziej znaną i lubianą wojskową kolędą jest nosząca tytuł „Uśnij, Dziecino”. W 1944 roku jej słowa napisał „Czachura”, czyli Czesław Kalkusiński, żołnierz z partyzanckiego oddziału AK dowodzonego przez porucznika Bronisława Skoczyńskiego „Robotnika”.

...„Uśnij Dziecino maleńka, noc późna już
U żłóbka Twojego klękniem; zmruż oczka, zmruż...
Jędrusie usiędą w koło, zanucą piosnkę wesołą...
Wesprzyj nas słodka Dziecino, dodaj nam sił,
Daj przetrwać nieszczęść godziny,
wojny złe dni”...

Kolędy można śpiewać również tak...

Często też bywało, że żołnierskie kolędy powstawały na melodie znanych wojskowych piosenek. I tak dla przykładu „Kolędę powstańczą” śpiewa się na nutę „Serca w plecaku”.

...„Tę kolędę, tę jedyną
Śpiewam dla Ciebie Dziecino,
Daj bym przetrwał wszystkie boje
I znów ujrzał miasto moje…”

Po 63 dniach powstania

Po upadku Powstania Warszawskiego w Tworkach, zorganizowano szpital dla osób, które dotkliwie ucierpiały w walkach. W Wigilię 1944 roku pielęgniarki, lekarze i pacjenci wystawili okolicznościową szopkę. Na tę właśnie okazję powstała „Kolęda powstańcza”, a napisała ją jedna z lekarek, której nazwisko nie jest znane.

Jak zatem widać, tradycja pisania, a przede wszystkim wykonywania kolęd przetrwała do czasów współczesnych. Zatem wspomniany cudowny i niepowtarzalny koncert Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego, kultywuje nie tylko polską tradycję wspólnego kolędowania. Na tym koncercie mieliśmy zaszczyt posłuchać utworów wykonanych przez Natalię WINNIK, Judytę NOWAK-LABUŃ oraz Jana KIERDELEWICZA. Narratorem tego koncertu była Katarzyna Soja. Dyrygentami byli ppłk Marcin ŚLĄZAK oraz mjr Dariusz KACZMARSKI. Utworami, które zachwyciły całe skarżyskie audytorium były:

• Festival fanfare for Christmas, w wykonaniu orkiestry RZAWP
• „Kolęda żołnierska” w wykonaniu N. Winnik
• “Pójdźmy wszyscy do stajenki” w wykonaniu J. Kierdelewicza
• „Anioł pasterzom mówił” w wykonaniu N. Winnik
• „Dzisiaj w Betlejem” w wykonaniu J. Kierdelewicza
• „Gdy śliczna Panna” w wykonaniu N. Winnik
• „W żłobie leży” w wykonaniu J. Kierdelewicza
• „Where’s to line to see Jesus” w wykonaniu J. Labuń
• „Lulaj Synku, lulaj” w wykonaniu N. Winnik
• „Kołysanka”, którą wykonali N. Winnik oraz J. Kierdelewicz
• „Przybieżeli do Betlejem” w wykonaniu J. Labuń
• „Bracia patrzcie jeno” w wykonaniu J. Kierdelewicza
• „Lulajże Jezuniu” w wykonaniu N. Winnik
• „Gdy się Chrystus Rodzi” w wykonaniu J. Labuń
• “You raise me up” w wykonaniu J. Labuń
• “Kto wie czy za rogiem” w wykonaniu J. Labuń oraz -
• „Bóg się rodzi” w wykonaniu wszystkich solistów i chóru

Z życzeniami wszystkiego dobrego w Nowym Roku dla wszystkich członków RZAWP, Redakcja Dziennika Polonijnego dziękuje raz jeszcze panu Romanowi Figarskiemu za zaproszenie nas na tę cudowną podróż, po różnych zakątkach wojskowych dróg gdzie śpiewano kolędy.