Lubiąż - drugi co do wielkości obiekt sakralny na świecie

Historia Lubiąża
W 1163 roku nastąpiło tu pierwsze na Śląsku osadzenie zakonu cystersów. Dokonał tego książę śląski Bolesław Wysoki. W 1212 położona 2 km na północ od klasztoru osada Lubiąż uzyskała prawo zbytu produktów klasztornych i ostatecznie w 1249 r. została podniesiona do rangi miasta. Jednocześnie wokół klasztoru rozwinęło się oddzielne osiedle o charakterze wiejskim. Obie miejscowości posiadały odrębność administracyjną i były aż do połączenia w wieku XX znane jako Leubus Städtel (Miasteczko Lubiąż) i Leubus Dorf (Wieś Lubiąż).

W 1810 zakon został sekularyzowany, a w jego murach umieszczono w 1830 r. zakład dla umysłowo chorych. W latach 1902 - 1910 został on przeniesiony do nowoczesnego kompleksu szpitalnego wybudowanego w północnej części osady, składającego się z kilkunastu gmachów rozmieszczonych w obszernym parku.

Zespół klasztorny Cystersów - monumentalne założenie barokowe z l. 1649-1739
Zespół klasztorny jest drugim co do wielkości obiektem sakralnym na świecie (pierwszym jest kompleks pałacowo-klasztorny Eskurial w Hiszpanii). Kompleks ma powierzchnię dwa i pół razy większą od zamku na Wawelu i posiada ponad 600 okien. Powierzchnia samych dachów zajmuje ok. 2,5 ha, a długość fasady wynosi 223 metry i jest to najdłuższa fasada barokowa w Europie. Powierzchnia dachu to ponad 2 hektary – niemal 2,5 boiska piłkarskiego!

Do Lubiąża przybył w 1660 czołowy malarz barokowy na Śląsku Michała Willmann. Willmann do śmierci mieszkał w Lubiążu wykonując liczne obrazy i freski, m.in. namalował fresk Apoteoza Bohatera Cnót na sklepieniu w refektarzu letnim.
Lubiąż jest kopalnią tajemnic i ciekawostek, niewiele osób wie, że klasztor jest drugą po królewskim Wawelu nekropolią Piastów (Śląskich), a refektarz letni ma tak znakomitą akustykę, że szeptane na jednym końcu sali słowa słychać na drugim.

W czasie II wojny
W czasie II wojny światowej w lochach klasztoru Niemcy prawdopodobnie uruchomili produkcję części do rakiet V1 i V2, zatrudniając do niej więźniów.

Zdaniem niektórych poszukiwaczy skarbów, pod koniec lat 30. XX w. Niemcy rozpoczęli budowę podziemnej fabryki pod budynkami opactwa, jest to bardzo ciekawe miejsce. Miały to być ogromne zakłady zbrojeniowe z magazynami, do których rzekomo pod koniec II wojny światowej zwiezione zostały wartościowe depozyty ludności cywilnej. Zdjęcia w podczerwieni rzeczywiście wykazały istnienie podziemnych obiektów o regularnych kształtach, zaś fragmenty odnalezionej dokumentacji potwierdziły przypuszczenia o fabryce. Jakie miała rozmiary, ilu więźniów tu pracowało i nad czym - to już tajemnica

Bibliografia:
Kudelski R., Kowalski J., Rekuć Z, Lubiąż. Na tropach wojennych tajemnic, Rok wydania: 2000, Seria: Polska dla Odkrywców
Patrz: http://wroclaw.magma-net.pl/Start03.htm

Fundacja Lubiąż
Słowa uznania należą się Fundacji Lubiąż. Od 1989 prowadzone są intensywne prace renowacyjne lubiąskiego zespołu klasztornego.

Głównym celem swojej działalności Fundacja Lubiąż jest remont całego zabytkowego zespołu obiektów, jego adaptację do nowych potrzeb i przywrócenie mu dawnej świetności.
 Patrz strona Fundacji - http://www.fundacjalubiaz.org.pl/

Dzięki pracom podjętym przez Fundację od 1996 można zwiedzać najbardziej imponującą Salę Książęcą, dwupoziomową, o powierzchni ponad 400 m² i wysokości 13,4 m. W sali znajdują się między innymi rzeźby wrocławskiego mistrza Józefa Mangoldta oraz plafon i malowidła ścienne malarza Christiana Bentuma. Sala ta uważana jest za jeden z najwybitniejszych zabytków śląskiego baroku. Odbywają się w niej wybrane koncerty corocznego Międzynarodowego Festiwalu Wratislavia Cantans.

Kontakt:
Fundacja Lubiąż
Pl. Maxa Borna 9
50-204 Wrocław tel/fax: 071 322 21 29
www.fundacjalubiaz.org.pl
biuro@fundacjalubiaz.org.pl
 ADMINISTARTOR OBIEKTÓW - tel. 071-389-7166

Pozostałe atrakcje Lubiąża

• Od 2001 roku na terenie Opactwa odbywa się Slot art festiwal.
• Wystawa „Zmierzch klasztorów. Klasztory cystersów na Dolnym i Górnym Śląsku”
  Do 25 września w lubiąskim klasztorze prezentowana będzie wystawa „Zmierzch klasztorów. Klasztory cystersów na Dolnym i Górnym Śląsku” przygotowana przez niemiecki ośrodek badań nad historią i kulturą Śląska – HAUS SCHLESIEN w Königswinter-Heisterbacherrott. Klasztor i ekspozycję można zwiedzać codziennie od 9.00
• Oblężenie zakonu cystersów w Lubiążu

Inscenizacja „Oblężenie zakonu cystersów w Lubiążu” odwołuje się do historii z 1432 roku, kiedy to opactwo zaatakowali husyci z Czech, splądrowali przyklasztorną wioskę i napadli na sam klasztor. Ataki odpierała miejscowa ludność, wspierana mieczami nielicznej drużyny rycerskiej oraz modlitwami samych cystersów.
Patrz: http://www.oblezenieklasztoru.pl/

Zwiedzanie
Od kwietnia do końca września obiekt można zwiedzać od 9 do 18 (poza sezonem między 10 a 15), ale właściwie najpóźniej w Lubiążu trzeba być już o 17:00. Zwiedzanie bowiem jest zawsze z przewodnikiem i rozpoczyna się o pełnej godzinie.
Zwiedzanie obejmuje kilka wystaw (m.in. stare mapy regionu, wystawa poświęcona Odrze i żegludze na niej), pięknie odrestaurowane sale, klasztorny kościół, a także spacer po klasztorze, bo zwiedzane sale są na dwóch jego końcach.

Kontakt:
Fundacja Lubiąż
Pl. Maxa Borna 9
50-204 Wrocław
tel/fax: 071-322-2129
ADMINISTARTOR OBIEKTÓW: tel. 071-389-7166
www.fundacjalubiaz.org.pl
biuro@fundacjalubiaz.org.pl

Bibliografia
Boras Z., Książęta piastowscy Śląska, Wrocław 1967
Jażdżewski K., Lubiąż. Losy i kultura śląskiego opactwa cystersów (1163-1642), Wrocław 1992
Łużyniecka E., Średniowieczny klasztor cystersów w Lubiążu, Wrocław 1990
Wyrwa A. M., Strzelczyk J., Kaczmarek K., Monasticon cisterciense Poloniae, t. 1 i 2, Poznań 1999
Zientara B., Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 1975

Tekst i fot: Robert Springwald