Wiśniewski, Henryk M. (1931-1999)

Profesor Henryk M. Wiśniewski, jeden z najbardziej znanych neuropatologów w Stanach Zjednoczonych i Europie, w 1991 r. na XI Międzynarodowym Kongresie Neuropatologów w Kioto, w Japonii, został zaliczony do wąskiego grona naukowców, których badania wniosły największy wkład do postępu wiedzy w neurobiologii i patologii ludzkiego mózgu w XX wieku. Jego wysoką pozycję naukową ustaliły badania prowadzone nad patomechanizmem obrzęku mózgu, zespołów demielinizacyjnych oraz pionierskie prace nad chorobą Alzheimera i procesem starzenia się mózgu. Dorobek naukowy profesora stanowi ponad 700 artykułów naukowych oraz liczne książki na temat zespołów zwyrodnieniowych, zaburzeń metabolicznych i rozwojowych w układzie nerwowym.

Urodził się w 1931 r. w Luszkówku na Pomorzu w Polsce. Studia medyczne ukończył w Gdańsku w 1955 r. Rozpoczął pracę naukową w Zakładzie Anatomii Patologicznej Akademii Medycznej w Gdańsku, którą od 1956 r. kontynuował w Zakładzie Neuropatologii Centrum Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN w Warszawie. Uzyskał stopień doktora nauk medycznych w dziedzinie neuropatologii eksperymentalnej w 1960 roku. W latach 19601963 przebywał na stażach zagranicznych na Uniwersytecie w Toronto w Kanadzie oraz w Narodowym Instytucie Zdrowia w Bethesdzie w Stanach Zjednoczonych. Po powrocie do Polski utworzył Pracownię Neuropatologii Eksperymentalnej w PAN i zaczął wprowadzać techniki badawcze zaczynające się dopiero rozwijać w Europie.

W 1965 roku habilitował się i otrzymał tytuł docenta. W 1966 roku ponownie wyjechał do Stanów Zjednoczonych, do Albert Einstein College of Medicine w Nowym Jorku. W tym okresie, wspólnie z dr. Robertem Terrym, jako pierwsi naukowcy na świecie, scharakteryzowali w chorobie Alzheimera ultrastrukturę zmian włókienkowych w neuronach oraz opisali budowę i skład złogów amyloidowych w korze mózgu. W latach 19741976, w wyniku wygranego konkursu, został dyrektorem Medical Research Council Demyelinating Disease Unit w Newcastle/Tyne w Wielkiej Brytanii. W 1976 roku wrócił na stałe do Stanów Zjednoczonych, wygrywając następny konkurs na stanowisko dyrektora New York State Institute for Basic Research in Developmental Disabilities na Staten Island w Nowym Jorku. Przez ponad 20 lat rozwinął instytut w wielodyscyplinarny ośrodek sprawujący opiekę medyczną nad chorymi z upośledzeniem umysłowym, jak i prowadzący badania w zapalnych, metabolicznych, rozwojowych i zwyrodnieniowych schorzeniach układu nerwowego.

W kierowanym przez niego instytucie został zidentyfikowany na chromosomie 21 gen kodujący białko odpowiedzialne za patologiczne odkładanie się płytek amyloidowych w mózgu w zespole Downa. Prof. Henryk Wiśniewski był członkiem licznych krajowych i międzynarodowych towarzystw naukowych i zespołów redakcyjnych czasopism naukowych oraz prezydentem American Association of Neuropathologists. Współpracował z licznymi ośrodkami naukowymi w Nowym Jorku i na świecie. Udostępniał pracownie naukowe na badania, twórczo inspirował, szkolił i udzielał pomocy naukowcom i wielu stypendystom pracującym w instytucie. Stale współpracował z naukowcami z Polski. Prof. Henryk M. Wiśniewski za wybitne dokonania w pracy badawczej został wyróżniony nagrodą “Weil Award” i “Moore Award” przez “American Association of Neuropathologists” oraz nagrodę “Humanitarian Award” przez New York City Association for the Help of Retarded Children. Tytuł Doctora Honoris Causa przyznały profesorowi akademie medyczne w Gdańsku i Poznaniu oraz w Nowym Jorku CUNY College of Staten Island. Prof. Henryk Wiśniewski za znaczące osiągnięcia naukowe i popieranie nauki polskiej otrzymał polonijną nagrodę Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego oraz polskie odznaczenie państwowe “Krzyż Oficerski Orderu Zasługi”.