Skrowaczewski, Stanisław

"Dyrygowanie, będące dla mnie pewnego rodzaju metafizyką, której nie można się nauczyć z teorii, nie zmieniło się od Toscaniniego. Uznaję za słuszny kierunek, zgodnie z którym nie wolno "poprawiać" kompozytora. Kompozycja powinna być oddana wiernie, co nie znaczy - niewolniczo. Dyrygent powinien wprowadzać do utworu życie i wydobyć istotę wydarzeń autora" - tak wypowiada się o swojej profesji znany na całym świecie dyrygent i kompozytor Stanisław Skrowaczewski. Urodził się w 1923 r. we Lwowie, gdzie najpierw uczył się gry na pianinie, potem na skrzypcach. Bardzo wcześnie zaczął komponować. W 1931 r., w wieku 8 lat, napisał pierwszą uwerturę, którą w tym samym roku wykonała Orkiestra Filharmonii Lwowskiej.

Nieprzeciętnie utalentowany - już w 11 roku życia dał Skrowaczewski pierwszy publiczny recital fortepianowy, a dwa lata później wystąpił jako solista i dyrygent Trzeciego koncertu fortepianowego Beethovena. Jeszcze przed II wojną światową, niespełna 16-letni, Skrowaczewski często pojawiał się publicznie jako pianista i był już autorem trzech symfonii i kilku kompozycji muzyki kameralnej.

W 1945 r. uzyskał dyplom z kompozycji i dyrygentury na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie i w Akademii Muzycznej w Krakowie. Podczas bombardowania w czasie wojny został ranny w obie ręce. Nie mogąc grać na fortepianie, zdecydował się na dyrygenturę.

Od zakończenia wojny do 1948 r. kierował Filharmonią Wrocławską; przez następne dwa lata przebywał w Paryżu, gdzie studiował kompozycję pod kierunkiem Nadi Boulanger i był współzałożycielem awangardowej grupy "Zodiaque". W tym czasie Skrowaczewski napisał wiele kompozycji, które były grane w Europie, jak np. Preludia i fugi, wykonane przez LŐOrchestre Radio-Symphonique w Paryżu i Uwerturę, za którą otrzymał drugą nagrodę na Konkursie im. Szymanowskiego w Polsce.

Jego Cantique de cantigues na sopran i orkiestrę miały swą prapremierę na Międzynarodowym Festiwalu Muzycznym we Frankfurcie w 1951 r., a w 1953 r. Kwartet smyczkowy zdobył drugą nagrodę w międzynarodowym konkursie kompozytorskim w Belgii i złoty medal w Moskwie w 1957 r. W 1954 r. Suita symfoniczna zdobyła pierwszą nagrodę w konkursie ogłoszonym przez Polskie Radio, a w 1955 r. symfonię Muzyka w nocy wyróżniono nagrodą na Festiwalu Polskiej Muzyki. Symfonia na smyczki, którą Skrowaczewski skomponował w wieku 23 lat, była grana przez Cleveland Orchestra w 1959 r. i przez New York Philharmonic w 1960 r. Wszystkie wymienione i wiele innych prac przyniosły mu międzynarodową sławę jako kompozytorowi.

Równie szybko dał się poznać Skrowaczewski jako dyrygent. W latach 1950-1954 był dyrektorem muzycznym i dyrygentem Orkiestry Filharmonii Katowickiej. W latach 1954-1956 pełnił te same funkcje w Filharmonii Krakowskiej. Od 1956 do 1959 r. był stałym dyrygentem Orkiestry Narodowej w Warszawie. W 1956 r. zdobył pierwszą nagrodę w międzynarodowym konkursie dla dyrygentów w Rome\'s Santa Cecilia.

W Stanach Zjednoczonych debiutował jako dyrygent w 1958 r., kiedy na zaproszenie GeorgeŐa Szella przyjechał pracować z Cleveland Orchestra. Przez następne dwa lata dyrygował nie tylko tą orkiestrą, ale także m.in. New York Philharmonic i Cincinnati Symphony Orchestra.

W 1960 r. został dyrektorem muzycznym Minneapolis Symphony Orchestra (obecnie Minnesota Orchestra). Od tej pory Skrowaczewski regularnie dyrygował wieloma orkiestrami w Europie, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Izraelu, Ameryce Południowej. Rokiem wielkich sukcesów był dla Stanisława Skrowaczewskiego rok 1968. Na festiwalu w Salzburgu dyrygował Orkiestrą Filharmonii Wiedeńskiej, później poprowadził Minnesota Orchestra w General Assembly Hall w ONZ, podczas 20. obchodów Dnia Praw Człowieka. W tym samym roku dyrygował kilkoma koncertami w Carnegie Hall w Nowym Jorku, prowadząc m.in. długo oczekiwaną nowojorską premierę wielkiego oratorium Krzysztofa Pendereckiego Pasja i śmierć naszego Pana Jezusa Chrystusa według św. Łukasza. Podczas sezonu 1969-1970 Skrowaczewski debiutował jako dyrygent w wystawionym w Metropolitan Opera Czarodziejskim flecie.

Skrowaczewski nigdy nie przestał też komponować. Koncert na róg angielski i orkiestrę, który po raz pierwszy wykonała Minnesota Orchestra (1970) w Carnegie Hall, a rok później grała Orkiestra Filadelfijska - umocnił sławę Skrowaczewskiego jako kompozytora. Ricercari notturni zdobył w 1978 r. nagrodę Kennedy Center.

Po prawie dwudziestu latach pracy (1962-1979) Skrowaczewski zrezygnował z kierowania Minnesota Orchestra, chociaż wciąż zajmuje się dyrygowaniem. "Staram się obecnie więcej komponować. To, że komponuję i dyryguję, daje mi niewątpliwie szersze pole widzenia, a przede wszystkim zrozumienie kompozycji innych" - powiedział. Na zaproszenie filharmonii w Warszawie w maju 2001 r. dyrygował koncertem Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Narodowej. Jest również członkiem komitetu honorowego Fundacji Capela Cracoviensis, założonej w 1992 r. w celu zebrania środków na budowę Centrum Muzyki Kameralnej w Krakowie.