Home
BIZNES USA
Who is Who

Jan Nowak-Jeziorański (1913-2005) - dziennikarz, pisarz, działacz polityczny

10 lutego, 2009

Wydarzeniem, które zadecydowało o życiu Jana Nowaka-Jeziorańskiego, był - jak sam powiedział w jednym z wywiadów - wybuch II wojny światowej i w jej następstwie okupacja niemiecka ziem polskich. Przedtem zamierzał poświęcić się karierze naukowej, którą rozpoczął na uniwersytecie w Poznaniu, gdzie skończył prawo.

Od chwili najazdu Niemiec na Polskę jego powołaniem życiowym stała się działalność na rzecz odzyskania niepodległości i odbudowy demokracji w Polsce. Walka o te cele zakończyła się w 1989 roku, gdy kraj wybrał swój własny rząd i wyzwolił się z zależności od Rosji sowieckiej. Orężem w tej walce było słowo.

“Zasadniczym celem oddziaływania (w sytuacji całkowitej kontroli Polski przez Rosję) było oddziaływanie na umysły ludzkie (...) i przekształcenie sposobu myślenia polskiego społeczeństwa” - napisał w maju 2000 roku Jan Nowak-Jeziorański. Realizował tę filozofię na forum dziennikarskim najpierw jako pracownik Polskiej Sekcji Radia BBC w Londynie (1948-52), potem jako dyrektor Polskiej Sekcji Radia Wolna Europa (1952-75).

Rozgłośnia, która przebiła żelazną kurtynę komunistycznej dezinformacji, powstała w 161. rocznicę Konstytucji 3 maja. “Dzień 3 maja 1952 roku stanie się ważną datą i nowa rozgłośnia odegra doniosłą rolę - mówił w czasie oficjalnej uroczystości rozpoczęcia jej działalności admirał marynarki wojennej USA -Harald Miller. - Historia potwierdzi kiedyś moje słowa”.

Jan Nowak-Jeziorański urodził się w 1913 roku jako Zdzisław Jeziorański. Aktywnie uczestniczył w wydarzeniach II wojny światowej, zaangażował się w działalność propagandową i redakcyjną, uprawiał politykę, która ostatecznie określiła jego życie zawodowe. Od 1941 roku związał się z Biurem Informacji i Propagandy Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej.

W latach 1943-45 był kurierem i emisariuszem Naczelnego Wodza i Komendanta Głównego Armii Krajowej, odbywając podróże do Sztokholmu i Londynu, podczas których przewoził informacje dotyczące wydarzeń w Polsce i tajne materiały. Swoje doświadczenia wojenne opisał w książce “Wspomnienia: Kurier z Warszawy” i ta jego rola stała się synonimem jego osoby. Dziś każdy wie, że Kurier z Warszawy to Jan Nowak-Jeziorański. W 1944 roku przedostał się do Warszawy. W sierpniu tego roku brał udział w Powstaniu Warszawskim.

Po wojnie osiadł w Londynie i związał się z ugrupowaniem Niepodległość i Demokracja. W latach 80. zaangażował się w działalność polityczną w Waszyngtonie, gdzie przeniósł się po zakończeniu kariery w rozgłośni RWE. Przez wiele lat był doradcą Rady ds. Bezpieczeństwa Narodowego rządu USA. Polskę po raz pierwszy odwiedził w 1989 roku.

Jego działalność publicystyczna to m.in. książki: “63 dni. Historia Powstania Warszawskiego” (Londyn 1945), “Polska droga ku wolności 1952-74” (Londyn 1974), “Wojna w eterze. Wspomnienia 1948-56”. 10 kwietnia 2000 roku otrzymał Nagrodę Pen Clubu im. Ksawerego Pruszyńskiego przyznawaną za reportaż literacki i eseistykę.

Jan Nowak-Jeziorański w lipcu 2002 roku przeniósł się na stałe do Polski. W wywiadzie dla jednej z polskich gazet powiedział, że przez lata walczył z zewnętrznymi wrogami Polski, a obecnie chce poświęcić się walce z wrogiem wewnętrznym - skłonnością Polaków do anarchii i zaprzepaszczania zwycięstw.