Fangor, Wojciech

Urodzony w 1922 r. w Warszawie, Wojciech Fangor zainteresował się malarstwem wcześnie; wspomina: "Malowałem od dzieciństwa, jak większość dzieci, tylko że ja nie przestałem, do czego w dużej mierze zachęcała mnie matka. Już w 1934 r. uczył mnie malarz T. Kozłowski. A później, w czasie wojny, studiowałem anatomię i technikę malarską u profesorów Witwickiego, Kowarskiego i Pruszkowskiego". Po wojnie Fangorowi zaliczono okres spędzony z Pruszkowskim i Kowarskim, i po zdaniu egzaminu z historii sztuki, otrzymuje dyplom Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

Przez kilka powojennych lat jest zaangażowany w sztukę, którą po latach nazwano "socrealizmem". Zaczyna intensywną współpracę z architektami: Zamecznikiem, Sołtanem, Hansenem, Ihnatowiczem, przy wielu projektach. W 1958 r. w Klubie Młodych Artystów i Naukowców odbyła się wystawa Fangora pt. "Studium przestrzeni". Był to pierwszy w Polsce i jeden z pierwszych w świecie "environement", który nie został dobrze przyjęty przez krytykę i publiczność. Mimo tego Fangor nie przestaje eksperymentować i już w następnym roku, w ramach polskiej wystawy zbiorowej w Stedelijk Museum w Amsterdamie, wraz z Zamecznikiem, otrzymuje całą salę na swoje kompozycje przestrzenne "Color in Space".

W 1961 r. Fangor rezygnuje ze stanowiska docenta w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie pracował od 1954 r., i wyjeżdża do Wiednia. Kiedy zapytałem go o przyczyny tego kroku powiedział: "Muszę powiedzieć, że miałem dobrą posadę w ASP, duże powodzenie jako plastyk, nie odczuwałem braku uznania, czy niewykorzystania możliwości. Brzmi to może paradoksalnie, ale czułem się za bezpiecznie. W mojej pozycji, wówczas w Polsce, wszystko było załatwione - miałem mieszkanie, pracownię, pracę, ale nie miałem żadnego sprawdzianu, czy w normalnych wolnorynkowych warunkach dałbym sobie radę. Czułem się ciągle jakbym był u rodziców w domu".

W Wiedniu Fangor namalował kilka obrazów, które wysłał do Stanów i dostał zaproszenie do The Institute of Contemporary Arts w Waszyngtonie, który zapraszał artystów malarzy, pisarzy i poetów. Objechał z wykładami kilkanaście uniwersytetów amerykańskich i wrócił do Europy. Po kilku latach starań w 1966 r. Fangor otrzymuje wizę do Stanów Zjednoczonych i od razu przez kontakty z pierwszego pobytu otrzymuje profesurę The Fairleigh-Dickinson University w Madison w stanie New Jersey, gdzie wykłada do przejścia na emeryturę w 1983 r.

W 1967 r. rozpoczyna niezwykle udaną współpracę z Galerią Chalette, prowadzoną przez dr Lejwę w Nowym Jorku, w której miał cztery indywidualne wystawy. Rok 1970 był chyba szczytem osiągnięć Fangora. Robi dekoracje do słynnego baletu Marthy Graham, nawiązujące do jego struktur przestrzennych. Zaproponowano mu również indywidualną wystawę w jednym z najbardziej prestiżowych na świecie muzeów The Salomon R.Guggenheim Museum w Nowym Jorku. W wstępie do katalogu ówczesny dyrektor - Thomas M. Messner - pisał: "Pierwotną reakcją na prace Fangora jest przyjemność wizualna, emanująca z witalnie pomalowanej powierzchni jak również ciekawość dotycząca środków technicznych, za pomocą których artysta proponuje intrygujące relacje między kolorem a pustą przestrzenią".

W całej lawinie recenzji jakie pojawiły się po tej wystawie, czołowy krytyk "The New York TimesŐa" - John Canaday - napisał: "Fangor jest wielkim romantykiem tego kierunku, pracującym nie według miary, lecz przez połączenie intuicji i eksperymentu, i odwołującym się nie do rozumu, lecz do naszej tęsknoty za tajemnicą."