Wiecha na szczycie nowego budynku Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

Budynek powstaje przy placu Defilad. Za jego sylwetkę odpowiada nowojorska pracownia Thomas Phifer and Partners, współpracująca ze architektami studia APA Wojciechowski. Generalny Wykonawca Warbud SA rozpoczął prace w 2019 roku. Ich postęp można śledzić od samego początku na osobnym profilu @muzeumwbudowie na Instagramie. Dziś konstrukcja budynku jest już gotowa, podobnie jak i znaczna część białej betonowej fasady, wieża kinowa czy przestrzenne ciągi komunikacyjne wraz z monumentalną, centralną klatką schodową.

“Przeprowadzka MSN-u do nowej siedziby pozwoli na ogromne wzbogacenie naszego programu. Nowe, niezwykle atrakcyjne przestrzenie pozwolą nam prezentować liczne i przyciągające publiczność wystawy oraz prowadzić intensywny program publicznych odczytów, spotkań, oprowadzań. Dzięki temu radykalnie wzrośnie dostępność sztuki i kultury współczesnej w Warszawie – mówi Joanna Mytkowska, dyrektorka Muzeum. Muzeum zajmuje blisko 20 000 m2 powierzchni. Ma cztery kondygnacje nadziemne i dwie usytuowane w podziemiach. We wnętrzach zaprojektowano ponad 4500 m2 przestrzeni ekspozycyjnych – 9 razy więcej niż w aktualnej siedzibie, w Muzeum nad Wisłą. W budynku znajdą się także sale edukacyjne, pracownia konserwatorska, magazyny dzieł sztuki oraz kino z widownią na 150 osób. Wiernie odtworzone Studio Eksperymentalne Polskiego Radia (legendarny SEPR), audytorium, czytelnia, nowoczesne bistro i księgarnia – dopełnią obrazu przyszłego Muzeum. Pracownicy instytucji znajdą tu nową przestrzeń administracyjno-techniczną.

Galerie główne przewidziano na pierwszym i drugim piętrze, wokół geometrycznej klatki schodowej. Te zaś, usytuowane na najwyższej kondygnacji doświetlą rozproszonym światłem słonecznym świetliki rozmieszczone w dachu. Na obu poziomach wystawowych znajdą się też tzw. City Rooms, czyli pomieszczenia z panoramicznymi oknami wychodzącymi na ulicę Marszałkowską i południową część placu Defilad. Umożliwią one zwiedzającym spojrzenie na centrum Warszawy z zupełnie nowej perspektywy. „To będzie kluczowy element Nowego Centrum Warszawy i jeden z najciekawszych punktów na mapie stolicy. Miejsce, które chętnie odwiedzać będą zarówno mieszkańcy, jak i turyści zwiedzający nasze miasto. Już teraz zapraszam do nowej siedziby Muzeum Sztuki Nowoczesnej!” – mówi Aldona Machnowska-Góra, zastępczyni prezydenta m.st. Warszawy.

Architektoniczne i inżynieryjne wyzwania

Budowa MSN to historia wyzwań. Architekci i inżynierowie otrzymali zadanie zaprojektowania obiektu tuż nad tunelami i stacją metra. Niemal 60% budynku znajduje się bezpośrednio nad infrastrukturą podziemnej kolei. Kolizje ze strategiczną miejską siecią techniczną, teren objęty restrykcyjnym planem miejscowym obrazują stopień trudności tak projektowych, jak i wykonawczych. Bryłę budynku oparto na 128 betonowych palach fundamentowych sięgających ponad 30 metrów w głąb ziemi, oplatając konstrukcję metra. W związku z jej potencjalnymi odkształceniami, ten etap budowy przebiegał w ścisłej współpracy z przedstawicielami Metra Warszawskiego oraz naukowcami z Politechniki Warszawskiej.

Modernistyczny minimalizm

Projekt Thomasa Phifera przywodzi na myśl filozofię architektury modernistycznej, opartej na prostocie materiałów, ergonomii i misji budowania ram dla życia społecznego. Nowy budynek MSN nawiązuje do legendarnych domów handlowych: Warsa, Sawy i Juniora. Nie konkuruje z nimi, lecz tworzy relację opartą na szacunku i uzupełnianiu. Monumentalna powierzchnia białej fasady przecięta pasami okien, które doświetlą przestrzenie galerii, nada bryle rzeźbiarski charakter. Dzięki przeszklonemu parterowi całość zyska dodatkową lekkość, a elewacja wyższych pięter wykonana z białego betonu architektonicznego, optycznie zawiśnie nad ziemią. Część parterowa będzie wycofana względem wyższych kondygnacji, dzięki czemu Muzeum zyska wygodne podcienie, otwierając się na widzów i zapraszając do wnętrza. W nowym Muzeum życie miasta, ulicy i placu Defilad będą przenikać się ze sztuką. Powstający budynek, zgodnie z ideą architekta, ma być też ekranem (dla nowych interwencji artystycznych, projekcji czy iluminacji). Muzeum ma stanowić nieinwazyjne tło i harmonijnie wpisywać się w jedną z głównych ulic Warszawy.

Ręczna robota

Przy wyborze materiałów kierowano się przede wszystkim ich trwałością. Zaproponowano zatem rozwiązania, w których elementy konstrukcyjne betonu stanowią równocześnie o walorze dekoracyjnym. W materiałach konstrukcyjnych dominuje więc biały beton architektoniczny, spełniający oba założenia architektoniczne. Proces wykonawczy okazał się bardzo skomplikowany, bowiem wszystkie urządzenia obecne w betonie, muszą zostać wybrane przed ich wbudowaniem, a ich lokalizacja – precyzyjnie określona. Uzyskanie tak jasnego lica betonu wiązało się z wielomiesięcznymi testami nad doborem proporcji mieszanki kruszyw. Betonowe elementy odlewane są zaś ręcznie. Pracownicy konstruują formy, wylewają i odwibrowują beton, by idealnie rozłożył się w formach. Sprawdzany jest kolor, jakość i wytrzymałość poszczególnych elementów. Proces ten wymaga zegarmistrzowskiej precyzji. Każdy ruch jest dokładnie zaplanowany. Budowa nowej warszawskiej przestrzeni dla sztuki współczesnej okazała się być sztuką samą w sobie.

„Tradycja uroczystego zawieszenia wiechy jest dla nas także okazją do podziękowania wszystkim budowlańcom za trud i wysiłek włożony w budowę nowej siedziby Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Tym bardziej, że zyskuje ona w naszym przypadku szczególny wymiar. Sam projekt i budowa wymagają od całego zespołu realizującego inwestycję niezwykłej precyzji, cierpliwości i szczególnego zaangażowania. Inwestycja powstaje w wyjątkowo trudnym czasie – najpierw pandemii, a potem wojny w Ukrainie. Obie okoliczności istotnie wpływają na branżę budowlaną, stawiając nas przed licznymi wyzwaniami. Dokładamy jednak wszelkich starań, by Muzeum zyskało nowy dom w drugiej połowie 2023 roku, zgodnie z założeniem.” – mówi Nicolas Dépret, Prezes Zarządu Warbud SA. Zakończenie prac budowlanych zaplanowano na drugą połowę 2023 r. Trwają także intensywne przygotowania do wystawy otwarcia, która zaprezentuje tworzoną od ponad 15 lat kolekcję Muzeum.