Koronakryzys a konto bankowe po śmierci właściciela w USA i w Polsce

Konto indywidualne 

Komu przypadnie po śmierci twój rachunek bankowy czy inwestycyjny zależy od tego, jak i z kim go posiadasz. Warto być tego świadomym, by uniknąć przykrych niespodzianek.

Jeżeli konto jest tylko na twoje nazwisko i nie wyznaczyłeś żadnego beneficjenta (patrz poniżej), to rodzinie nie będzie łatwo uzyskać dostępu do twoich pieniędzy. Twoja masa majątkowa będzie musiała przejść przez proces zwany probacją (probate). Jest to sądowe postępowanie mające na celu podzielić twój majątek zgodnie z twoim testamentem, a w razie jego braku - zgodnie z przepisami twojego stanu. Mniejsze masy spadkowe mogą kwalifikować się do uproszczonej procedury, zależnie od stanowych przepisów. Jak by nie było, rodzina będzie miała sporo kłopotów, szczególnie jeżeli jest w Polsce.

Pełnomocnictwo a dysponowanie wkładem

Właściciel konta może upoważnić osobę trzecią do korzystania ze swojego rachunku. Pełnomocnictwo (Power of Attorney) wyznaczasz na formularzu otrzymanym od banku, gdzie wstawiasz dane personalne wyznaczonej osoby.
Niestety, pełnomocnictwo ma moc prawną tylko za życia mocodawcy, a wygasa w chwili jego śmierci. Pełnomocnik nie będzie miał dostępu do konta, gdy jego pomoc może być najbardziej potrzebna, czyli po śmierci właściciela. Wtedy konto traktowane jest jak każde inne i jest przedmiotem sądowej procedury probacji, chyba że wyznaczony był współwłaściciel albo beneficjent.

Konto z wyznaczonym beneficjentem

Powyższe problemy rozwiązuje dyspozycja do dysponowania wkładem na wypadek śmierci (beneficiary designation). Polega to na tym, że posiadacz rachunku za życia wskazuje osobę albo osoby, które będą uprawnione do wypłaty zgromadzonych środków po jego śmierci. Nie ma ograniczeń co do liczby beneficjentów, a właściciel rachunku w każdej chwili może zmienić grono osób uprawnionych.

Rada: W banku wypełnij formularz zwany Beneficiary Designation Form, w którym oświadczasz, że chcesz, by po twojej śmierci twoje środki zostały wypłacone danej osobie (“payable-on-death”). Za twego życia beneficjent nie ma dostępu do konta, ale po twojej śmierci zgłosi się do banku z aktem zgonu i pieniądze otrzyma.
Uwaga: Rachunki POD nie są częścią masy spadkowej i nie mogą być rozporządzone testamentem.

Konto wspólne

Wspólne konto ma dwóch (lub więcej) współwłaścicieli. Po śmierci któregoś ze współwłaścicieli stan konta przechodzi na tego pozostałego przy życiu, co sugeruje sama nazwa tej formy współwłasności: joint account with the right of survivorship (WROS). Jeżeli tytuł rachunku nie podaje jasno sposobu dziedziczenia, spytaj w banku, bo przepisy stanowe bywają różne.

Wspólne konto nie może być zapisane w testamencie innemu spadkobiercy, gdyż wniosek wypełniony w czasie otwierania konta jest umową (contract), a testament nie może naruszać postanowień żadnej umowy.

Pułapki kont wspólnych

Z nieroztropnie założonego konta mogą wyniknąć problemy. Oto przykład.

Powiedzmy, że Jan i Zofia, obydwoje po sześćdziesiątce, mieszkali razem bez ślubu. Poznali się już w starszym wieku, mieli swoje własne nieduże majątki. Obydwoje spisali testamenty, czyniąc całkowitymi spadkobiercami swoje dorosłe dzieci z poprzednich małżeństw. Dla wygody trzymali pieniądze na wspólnym koncie w banku i u maklera. Gdy Jan zmarł, właścicielką wszystkich pieniędzy Jana stała się Zofia. Dzieci Jana na mocy testamentu dostały tylko używany samochód i osobiste przedmioty.

Sytuacja może też być odwrotna. Powiedzmy, że Jan i Zofia chcą pozostawić pieniądze sobie nawzajem. Mają oddzielne konta, do których (dla wygody, jak mówią) dopisane są ich dzieci. W testamencie Jan zostawił pieniądze Zofii, a Zofia Janowi. Mimo to, pieniądze w banku przejdą na współwłaścicieli albo beneficjentów konta, czyli na dzieci, a nie na partnera wymienionego w testamencie.

Living trust

Living trust jest prawna jednostka prawna, do której przenosisz swój majątek, sprawujesz nad nim kontrolę za swego życia, a po twojej śmierci majątek przechodzi na rzecz wyznaczonego beneficjenta czy beneficjentów z pominięciem sądowej procedury probacji. Living trust jest tworzony i działa za twego życia, w odróżnieniu od trustu testamentowego, który nabiera mocy dopiero po twojej śmierci.

Jeżeli masz założony living trust, to możesz przelać środki na konto trustu. Dostaniesz w banku do wypełnienia odpowiednie formularze, a rachunek zostanie zarejestrowany w następujący sposób: “Jan Kowalski, trustee of the Jan Kowalski Revocable Living Trust dated November 12, 2020.” Po twojej śmierci beneficjent trustu zgłosi się do banku i otrzyma dostęp do pieniędzy. Probacja nie będzie konieczna. W sprawie trustu sięgnij po „Podręcznik ochrony majątkowej”, a przede wszystkim porozmawiaj z prawnikiem.

Oddanie majątku dzieciom

Dla niektórych planowanie spadkowe polega na oddaniu oszczędności, inwestycji czy domu dzieciom, by „nie miały kłopotów w przyszłości”. Rozdysponowanie własnych dóbr jest indywidualną sprawą każdego z nas. Niektórzy wyzbywają się majątku, by zakwalifikować się do pomocy społecznej, inni - by pomóc dzieciom w zakupie domu, jeszcze inni - dla spokoju ducha. Według mnie, wypracowany przez nas majątek powinien służyć zabezpieczeniu naszej starości, a nie łataniu dziur w budżecie dzieci, które mają przed sobą całe życie, a po naszej śmierci i tak odziedziczą, co po nas pozostanie. Przedwczesne wyzbycie się majątku może pociągać za sobą wiele nieporozumień, wręcz tragedii, gdy dzieci rozpuszczą dorobek życia rodziców, a ci zamiast w spokoju, pozostają w biedzie.

W Polsce inaczej

Polskie prawo bankowe określa, że: „Umowa rachunku bankowego, którego posiadaczem jest osoba fizyczna, ulega rozwiązaniu z dniem śmierci posiadacza rachunku albo upływem 10 lat od dnia wydania przez posiadacza rachunku ostatniej dyspozycji dotyczącej tego rachunku”. Wobec tego, gdy bank dostanie informację o śmierci klienta, zablokuje jego konto, bowiem wchodzi ono w skład masy spadkowej i podlega dziedziczeniu. Dopiero wyrok sądu zezwala na wypłatę i podział środków zgromadzonych przez zmarłego klienta. Inaczej traktowane są w Polsce tylko konta wspólne oraz konta z pośmiertnymi dyspozycjami.

Elżbieta Baumgartner
Autorka książek o profilu finansowym i konsumenckim, dostępnych
w polonijnych księgarniach i bezpośrednio od wydawcy: tel: 718-224-3492.
Księgarnia Poradnika "Sukces" >>>