Transfer świadczeń kombatantów z Polski za granicę

Jakie korzyści wynikają dla kombatantów/osób represjonowanych z nowej ustawy?

Świadczenia kombatanckie (świadczenia przysługujące osobom posiadającym status kombatanta, np. dodatki kombatanckie czy świadczenia w wysokości dodatku kombatanckiego) nie są objęte koordynacją unijną i bilateralną. Oznacza to, że nie stosuje się do nich przepisów rozporządzeń unijnych i łączących Polskę dwustronnych umów międzynarodowych dotyczących możliwości przesyłania świadczeń do miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy za granicę.

Z powodu braku podstawy prawnej, świadczenia kombatanckie były dotychczas wypłacane na rachunek świadczeniobiorcy w Polsce lub do rąk osoby upoważnionej przez emeryta do odbioru świadczenia w Polsce. Jeśli razem ze świadczeniem kombatanckim przyznano kombatantowi/osobie represjonowanej emeryturę lub rentę, które podlegają koordynacji i mogą być transferowane za granicę, emerytura lub renta była wypłacana na zagraniczny rachunek kombatanta/osoby represjonowanej, natomiast świadczenie kombatanckie było wypłacane w Polsce.

Wprowadzona obecnie ustawa umożliwia przesyłanie świadczeń kombatanckich łącznie z emeryturą lub rentą za granicę do państwa zamieszkania kombatanta/osoby represjonowanej. W praktyce oznacza to dwie korzyści:

• świadczenia kombatanckie będą przekazywane na wniosek kombatanta/osoby represjonowanej do miejsca jego zamieszkania w każdym państwie świata;
• emerytury i renty przyznane świadczeniobiorcom zamieszkałym w państwach nieumownych (państwach innych niż państwa należące do UE/EFTA lub państwa, z którymi wiążą Polskę umowy międzynarodowe w dziedzinie zabezpieczenia społecznego), płacone są świadczeniobiorcom na rachunki w Polsce lub do rąk osób upoważnionych do odbioru świadczenia w Polsce. Na wniosek kombatanta lub osoby represjonowanej przyznana mu emerytura lub renta będzie przesyłana wraz ze świadczeniem kombatanckim do państwa nieumownego, np. Meksyku czy RPA.

Kogo dotyczy możliwość ubiegania się o transfer świadczenia za granicę?

O wypłatę świadczeń kombatanckich za granicę mogą się ubiegać kombatanci/osoby represjonowane, którym ZUS jeszcze przed wejściem w życie ustawy zmieniającej przyznał świadczenie i wypłaca je na rachunek w Polsce lub do rąk osoby upoważnionej w Polsce, jak i kombatanci/osoby represjonowane, którzy dopiero ubiegają się o przyznanie świadczenia.

Od kiedy i do których państw ZUS może transferować świadczenia za granicę?

ZUS ma podstawę prawną do rozpoczęcia transferowania świadczeń przysługujących kombatantom i osobom represjonowanym za granicę do miejsca zamieszkania począwszy od:

• 18 października 2014 r. - w odniesieniu do kombatantów i osób represjonowanych zamieszkałych w państwach członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu oraz państw, z którymi Polskę wiążą dwustronne umowy międzynarodowe w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, czyli do następujących państw: Australia, Austria, Belgia, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Czarnogóra, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Kanada, Korea Płd., Liechtenstein, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Macedonia, Malta, Niemcy, Norwegia, Portugalia, Rumunia, Serbia, Słowacja, Słowenia, Szwajcaria Szwecja, Ukraina, USA, Węgry, Wielka Brytania, Włochy.
• 18 kwietnia 2015 r. - w odniesieniu do kombatantów i osób represjonowanych do pozostałych państw świata (czyli państw spoza obszaru Unii Europejskiej, Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu oraz państw z którymi Polski nie łączy dwustronna umowa o zabezpieczeniu społecznym).

Jakie świadczenia dla kombatantów będą podlegały transferowi za granicę?

Na wniosek kombatanta/osoby represjonowanej zamieszkałej za granicą, ZUS wypłaci na rachunek bankowy osoby uprawnionej prowadzony za granicą następujące świadczenia kombatanckie:

• dodatek kombatancki,
• dodatek kompensacyjny,
• ryczałt energetyczny,
• świadczenie w wysokości dodatku kombatanckiego,
• przyznane w drodze wyjątku: emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy, rentę rodzinną wraz z dodatkami: pielęgnacyjnym, dla sierot zupełnych, kombatanckim,
• rentę inwalidy wojennego lub wojskowego, przyznaną kombatantowi na podstawie ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 648 ze zm.),
• rentę z tytułu niezdolności do pracy z ustawy kombatanckiej (m.in. z tytułu przebywania w obozach, niewoli, więzieniach NKWD, gułagach).

Transferowi do miejsca zamieszkania kombatanta wraz ze świadczeniami kombatanckimi podlegały będą również przyznane kombatantowi świadczenia emerytalno-rentowe (emerytura, renta).

W przypadku problemów z dokonaniem transferu drogą bankową do danego państwa, ZUS wypłaci świadczenia w innej formie.

Gdzie złożyć wniosek o transfer świadczenia kombatanckiego?

Wniosek o transfer świadczenia za granicę można wysłać do właściwego (ze względu w na rodzaj transferowanego świadczenia) Wydziału Realizacji Umów Międzynarodowych wskazanego poniżej lub do Oddziału ZUS, który przyznał i wypłaca aktualnie świadczenie. Wniosek można również złożyć w każdej jednostce organizacyjnej ZUS.

Rozpatrywaniem wniosków kombatantów mieszkających poza granicami Polski o świadczenia emerytalno-rentowe oraz świadczenia kombatanckie lub ich transfer, zajmują się wyznaczone jednostki ZUS realizujące umowy międzynarodowe, tzw. Wydziały Realizacji Umów Międzynarodowych. Wnioski o transfer świadczeń kombatanckich będą rozpatrywały WRUM właściwe do wydania decyzji w sprawie przyznania kombatantowi świadczenia emerytalno-rentowego.

Wnioski o transfer świadczeń kombatanckich będą rozpatrywały WRUM według następujących zasad:

• Jednostką właściwą do rozpatrzenia wniosku o transfer świadczenia kombatanckiego złożonego przez kombatanta, który pracował w państwie umownym (państwa UE/EFTA lub państwa, z którymi Polskę wiążą umowy międzynarodowe) lub który mieszka w jednym z tych państw, jest WRUM właściwy dla tego państwa. Wykaz WRUM wraz z przypisanymi im państwami oraz adresy tych jednostek znajdą państwo w poniższym linku tutaj).

Przykład:
Pan Mieczysław jest kombatantem i mieszka w Kanadzie. Od kilku lat pan Mieczysław pobiera emeryturę z ZUS przyznaną na podstawie polskich i kanadyjskich okresów pracy oraz dodatek kombatancki, dodatek kompensacyjny i ryczałt energetyczny. Świadczenie zostało przyznane i jest obecnie wypłacane w Polsce przez I Oddział ZUS w Łodzi Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych, który został wyznaczony do realizacji wniosków osób, które pracowały lub zamieszkują w Kanadzie. Wniosek o transfer świadczeń kombatanckich i emerytury na rachunek prowadzony w Kanadzie pan Mieczysław powinien złożyć w oddziale, który wypłaca obecnie świadczenie.

• Jednostką właściwą do rozpatrzenia wniosku kombatanta o przyznanie i transfer świadczenia kombatanckiego złożonego przez kombatanta, który pracował lub mieszka w państwie nieumownym (państwa nie należące do UE/EFTA lub państwa, z którymi Polski nie wiążą umowy międzynarodowe), jest:

Oddział ZUS w Rzeszowie
Wydział Realizacji
Umów Międzynarodowych

Przykład:
Pan Kazimierz jest kombatantem, mieszka w RPA i pobiera z ZUS emeryturę wraz z dodatkiem kombatanckim, dodatkiem kompensacyjnym i ryczałtem energetycznym płacone na rachunek w Polsce, przez Oddział ZUS w Bydgoszczy, który był właściwy do przyznania świadczenia z uwagi na ostatnie miejsce zamieszkania w Polsce. Od 18 kwietnia 2015 r. - na wniosek pana Kazimierza złożony nie wcześniej niż 18 lutego 2015 r. - emerytura wraz z dodatkiem kombatanckim, dodatkiem kompensacyjnym i ryczałtem energetycznym będzie przekazywana panu Kazimierzowi do RPA. Wniosek pan Kazimierz może złożyć w oddziale ZUS, który przyznał i wypłaca świadczenie, tj. Oddziale w Bydgoszczy. Oddział ten przekaże wniosek do odpowiednej komórki w Oddziale wyznaczonym do realizacji transferów świadczeń do państw nieumownych. Wniosek ten Pan Kazimierz może również złożyć bezpośrednio do Oddziału ZUS w Rzeszowie - Wydziału Realizacji Umów Międzynarodowych.

• Jednostką właściwą do rozpatrzenia wniosku kombatanta o przyznanie i transfer świadczenia w wysokości dodatku kombatanckiego, dodatku kompensacyjnego i ryczałtu energetycznego zgłaszanych przez osoby mieszkające za granicą, zarówno w państwach umownych jak i nieumownych, jest komórka JRUM funkcjonująca w I Oddziale ZUS w Warszawie.

Na jakim formularzu można złożyć wniosek o transfer świadczenia kombatanckiego?

Wniosek o transfer za granicę świadczenia kombatanckiego, które zostało przyznane przed 18 października 2014 r. w przypadku państw umownych albo przed 18 kwietnia 2015 r., można złożyć na przygotowanym do tego celu formularzu ZUS-RZ-WDK-01 Wniosek kombatanta/osoby represjonowanej o wypłatę za granicę do miejsca zamieszkania: dodatku kombatanckiego/świadczenia w wysokości dodatku kombatanckiego/dodatku kompensacyjnego/ryczałtu energetycznego/świadczenia przyznanego w drodze wyjątku, który jest dostępny w placówkach ZUS oraz na stronie internetowej.

Kombatanci, którzy będą się ubiegali o świadczenie po 18 października 2014 r. w przypadku państw umownych, albo po 18 kwietnia 2015 r., nie muszą składać dodatkowego wniosku o transfer. Dane dotyczące rachunku na jaki ZUS powinien przekazać emeryturę lub rentę wraz ze świadczeniem kombatanckim należy podać we wniosku o emeryturę, rentę lub inne świadczenie.

Kombatanci/osoby represjonowane zainteresowane uzyskaniem świadczenia w wysokości dodatku kombatanckiego, dodatku kompensacyjnego, ryczałtu energetycznego wnioski o te świadczenia mogą zgłaszać pisemnie (w sposób niesformalizowany) lub ustnie do protokołu. W takim wniosku należy podać dokładny adres zamieszkania za granicą oraz wskazać numer zagranicznego rachunku bankowego. W przypadku kombatantów/osób represjonowanych zamieszkałych w państwach nieumownych, ZUS uruchomi transfer dopiero po 17 kwietnia 2015 r. W celu uzyskania wypłaty tych świadczeń przed 18 kwietnia 2015 r. należy wskazać polski rachunek bankowy lub osobę upoważnioną do odbioru świadczeń zamieszkałą w Polsce. W przypadku braku możliwości założenia rachunku bankowego w Polsce lub upoważnienia ww. osoby, ZUS ustali uprawnienia do świadczenia, natomiast wypłatę podejmie po dniu 17 kwietnia 2015 r. wraz z wyrównaniem za okres, od którego przysługują świadczenia kombatanckie.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 14 marca 2014 r. o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 496),
Ustawa z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2014 r., poz. 1206).

Departament Rent Zagranicznych
www.zus.pl