Gdy do wypłaty trudno dociągnąć

Za co płacić najpierw
Płać za rzeczy niezbędne dla swojej rodziny: żywność czy lekarstwa mają bezwzględne pierwszeństwo. Nawiasem mówiąc, żywność w USA jest stosunkowo tania i niewiele da się oszczędzić skąpiąc sobie na niej. Wyjątkiem oczywiście są posiłki w restauracjach, które nawet brane na wynos, są luksusem. Płać rachunki związane z domem lub mieszkaniem, bo jeżeli je zaniedbasz, to możesz stracić dach nad głową.

Pożyczka na dom
Bank wybaczy jedno czy dwa opóźnienia, ale może rozpocząć procedurę przejęcia domu (foreclosure), jeżeli będziesz zalegać z dwiema czy trzema ratami. Poproś bank, żeby pozwolił ci płacić tylko odsetki (interest only) przez 3 do 6 miesięcy. Jeżeli od czasu zaciągnięcia hipotecznego kredytu spadły stopy procentowe, to poproś bank o modyfikację pożyczki (loan modification).

Czynsz
Właściciel domu może ci wybaczyć kilka niedługich opóźnień, lecz w razie notorycznych zaległości poda cię do sądu o eksmisję.
Rachunki za prąd, gaz i telefon (utility bills) można odłożyć na co najwyżej dwa miesiące. Po dwóch, trzech miesiącach firma użyteczności publicznej przestaje świadczyć usługi. Poproś o tzw. extended payment plan. Uwaga: w niektórych rejonach nie wolno elektrowni odciąć dostawy prądu. Znaj swoje prawa!

Płać raty za samochód, jeżeli jest on niezbędny do dojazdów do pracy. Spłacaj sumiennie pożyczkę samochodową (albo za leasing), bo stracisz pojazd. Niektórzy pożyczkodawcy mogą odebrać (repossess) auto nawet wskutek jednej zaległej raty. Nie zaniedbuj płacenia za ubezpieczenie samochodowe. Jeżeli pozwolisz, by polisa ci wygasła, to w stanach, gdzie ubezpieczenie jest obowiązkowe, władze stanowe automatycznie anulują ci rejestrację samochodu. Zdarzyć się może, że bank, w którym spłacasz pożyczkę samochodową, może wykupić polisę za ciebie. Polisa taka będzie chronić auto od kradzieży i kolizji, ale nie ochroni adekwatnie ciebie od odpowiedzialności cywilnej. Za polisę tę wykupioną przez bank, być może znacznie mniej korzystną, i tak sam zapłacisz. Będąc w finansowych tarapatach zadzwoń do swojego agenta. Niektóre firmy pozwalają na miesięczną zwłokę.

Płatności, które mogą poczekać
Spłaty niezabezpieczonych długów (unsecured loans) mogą poczekać nieco dłużej, ale uważaj, żeby nie popsuć sobie historii kredytowej. Przykładem są pożyczki osobiste (personal loan, zwane też signature loan), rachunki u lekarza, prawnika, konta kredytowe w sklepach. Jeżeli nie zadeklarowałeś za dług żadnego zastawu, to na krótką metę wierzyciele niewiele mogą ci zrobić. Nie dopuść jednak, by zgłosili cię do biura kredytowego. Masz finansowe kłopoty - porozmawiaj z nimi szczerze. W przypadku niewielkich kwot, wielu nawet nie pofatyguje się agresywnie ściągać należności.

Rachunki za karty kredytowe
W nieskończoność możesz płacić minimalne raty, podane na rachunkach. Pamiętaj tylko, że w ten sposób pożyczkę będziesz spłacał kilkadziesiąt lat! Jeżeli nie możesz podołać nawet minimalnym ratom, to pamiętaj, że za opóźnienia w płatnościach bank może podnieść ci oprocentowanie na kartach kredytowych, co podniesie miesięczne spłaty. Do tego, bank zgłosi spóźnione płatności do biura kredytowego, co popsuje ci punktację kredytową (credit score) i spowoduje kolejne komplikacje. Dołóż więc starań, żeby nie mieć opóźnień w płatnościach!

Podatki federalne
Jeśli chodzi o opóźnienie w podatkach, to przyjmij do wiadomości, że grożą ci dwie kary: za spóźnione rozliczenie i spóźnione zapłacenie podatków. Uregulowanie podatków federalnych możesz odwlekać dosyć długo, ale to kosztuje 0.5% miesięcznie od zaległej kwoty za każdy miesiąc, maksymalnie 25%, do tego oprocentowanie i ewentualne inne kary. Z amerykańskim urzędem podatkowym (IRS) nie ma żartów. Rada: Rozlicz się na czas, nawet jeżeli nie możesz posłać pełnej należności, w przeciwnym razie kary za nierozliczenie się są jeszcze wyższe: 5% miesięcznie, maksymalnie 25 procent od zaległej kwoty. Nie zaniżaj należności sztucznie, bo możesz zapłacić 10% kary (substantial understatement penalty). Uzyskanie przedłużenia terminu płatności (extension) nie zwalnia cię od zapłacenia podatków!

Rachunki za opiekę medyczną
Tak jak inne długi bez zabezpieczenia mają niski priorytet i dają się odłożyć na później. W przypadku poważnego opóźnienia w płatnościach szpital może odwołać się do pomocy collection agency lub pozwać cię do sądu. Rada: Przedstaw problem w billing department szpitala, poproś o wyrozumiałość przez kilka miesięcy lub rozłożenie długu na mniejsze raty. Szpitale bywają cierpliwe, bo wielu nieubezpieczonych pacjentów popada w finansowe tarapaty.

Pożyczki studenckie
Mogą być na dole twojej listy priorytetów, jeżeli o to zadbasz. Rada: Strata pracy może kwalifikować cię do całkowitego odroczenia płatności nawet do 3 lat. Negocjuj z pożyczkodawcą.

Czesne w szkole
Wskutek zmiany sytuacji finansowej rodziny, ty czy twoje dziecko może zakwalifikować się do dodatkowej pomocy finansowej. Rada: Porozmawiaj szczerze z urzędnikiem do spraw pomocy finansowej (financial aid officer). Prywatne szkoły są elastyczne w tym względzie.

Prywatne pożyczki
Ich niespłacenie ma najmniejsze konsekwencje. Krewny czy kolega może się obrazić, ale nie może ci zabrudzić historii kredytowej. Proś o cierpliwość.

OGÓLNA STRATEGIA
Uwaga: Nie dopuść do zaległości tak poważnych, by wierzyciele zgłosili je do biura kredytowego, gdyż ta skaza pozostanie na 7 lat. Porozmawiaj indywidualnie z każdym wierzycielem. Szczególnie teraz, wiele firm wykazuje duże zrozumienie wobec klientów, którzy stracili pracę, a przedtem byli sumiennymi płatnikami. Pamiętaj, że zepsuta wierzytelność i punktacja kredytowa (FICO score) będzie cię dużo kosztować. Wystawcy kart kredytowych sprawdzają co jakiś czas punktacją kredytową swoich klientów. Gdy stwierdzą jej spadek, podwyższają oprocentowanie kart kredytowych, gdyż klient stanowi dla nich większe ryzyko. Dla osoby poważnie zadłużonej jest to cios o dewastujących skutkach. Zwiększone oprocentowanie powoduje znaczne podwyższenie miesięcznych rat, którym dłużnik nie jest w stanie podołać. Ponadto, mając gorszą punktację kredytową nie dostaniesz nowej pożyczki, a jeżeli nawet - to będzie ona na mniej korzystnych warunkach. Nadchodząca reforma karty kredytowych ukróci automatyczne podwyżki procentów kart kredytowych, ale wejdzie ona w życie dopiero w przyszłym roku.

Nie daj się zastraszyć poborcami długów
Nie spłacaj niskopriorytetowego długu tylko dlatego, że wierzyciel grozi ci interwencją collection agency. Firmy finansowe ślą standardowe listy, licząc na to, że znaczna część dłużników się przestraszy i szybko dług spłaci. Nie przejmuj się też straszeniem sądem, bo do rozprawy sądowej i uzyskania nakazu sądowego droga jest długa, a w międzyczasie inne płatności mogą być ważniejsze dla ciebie i twojej rodziny.

Nie poddawaj się naciskom poborcy długów (collection agency)
Poznaj swoje prawa i egzekwuj je. Nie bój się, że popsuje ci historię kredytową. Jeżeli sprawa doszła tak daleko, znaczy to, że twój wierzyciel już dawno poinformował biura kredytowe o twoich opóźnieniach w płatności.

Spłać dług zasądzony przez sąd
Teraz nie masz już ucieczki. Wierzyciel może zająć twoje pobory w pracy albo konto w banku. Jednakże skonsultuj się z prawnikiem, bowiem w zależności od przepisów w twoim stanie, twoje mienie i pobory do pewnej granicy są chronione przed zakusami wierzycieli, nawet jeżeli mają nakaz sądowy. Jak wydźwignąć się z finansowych problemów opisuję obszernie w książce „Życie od nowa”.

Skąd wziąć pieniądze
Skąd wziąć pieniądze, gdy mamy wydatki i wyczerpaliśmy konto w banku? Rodzina i przyjaciele bywają finansową podporą w potrzebie, ale nie zawsze. Oto wskazówki, jak pożyczyć od samego siebie.

Linia kredytu w banku
Jeżeli twoja opinia jest ciągle nieposzlakowana, poproś twój bank o line of credit. Będziesz wtedy mógł wybrać gotówkę lub wystawiać czeki na kredyt. Zapomnij o tym, jeżeli już zalegasz z płatnościami.

Kwoty podjęte z programu emerytalnego IRA, które nie były odpisami podatkowymi (non-deductible contributions). Jeżeli wpłacałeś na IRA czy program emerytalny w pracy kwoty, które nie były odpisami, wybierz je najpierw, bo nie poniesiesz za to konsekwencji. Podatki i 10-procentową karę zapłacisz tylko od narosłych odsetek czy przyrostu kapitału (capital gain).

Pożyczka z IRA na 60 dni
Możesz wybrać pieniądze z konta IRA bez kary i zobowiązań podatkowych, jeżeli zwrócisz je przed upływem 60 dni.
Pułapka: Bank czy inna firma finansowa potrąci 20 procent od wybieranej przez ciebie kwoty i pośle ją do Skarbu Państwa, jako zaliczkę podatkową. Gdy za dwa miesiące zwrócisz pieniądze, będziesz musiał dopłacić owe 20 procent z własnej kieszeni,
w przeciwnym razie ubytek poczytany będzie jako przedwczesne wycofanie pieniędzy (early withdrawal) i przyjdzie ci płacić od niego podatki dochodowe i 10-procentową karę, jeżeli nie ukończyłeś wieku 59.5 lat.

MOŻE ŻYJESZ PONAD STAN?
Jeżeli notorycznie borykasz się z brakiem pieniędzy, a masz stałą pracę, to widocznie żyjesz ponad stan. Musisz spuścić z tonu.

Zminimalizuj swoje stałe wydatki
Zrezygnuj z kosztownego abonamentu telewizji kablowej, telefonu komórkowego, z członkostwa w health clubs czy country clubs. Przefinansuj pożyczkę hipoteczną na niższy procent, jeżeli jeszcze tego nie zrobiłeś. Może nie stać cię na kosztowne przedszkole dziecka? Mniej chodź do restauracji.

Wyślij dzieci-nastolatki do pracy
Nauczą się wartości pieniądza i będą w stanie pokrywać swoje wydatki, odciążając budżet rodziny.
Jeżeli twoje kłopoty finansowe spowodowane są po prostu rozrzutnością, to zrezygnuj z kart kredytowych. Potnij je, odeślij do emitenta z listem, w którym prosisz o zamknięcie konta. Jeżeli masz tam jakiś dług, to musi być spłacony.
Jeżeli masz dzieci w prywatnych szkołach, to złóż podanie o studencką pomoc finansową (student financial aid). Nie masz nic do stracenia.

Dorabiaj na boku
Nic tak nie przyspieszy spłaty długów i budowania majątku, jak dodatkowe pieniądze. Jeżeli masz siły i możliwości, nie zaszkodzi rozejrzeć się za jakąś “fuchą”.

Naucz się inwestowania
Nawet z niedużą kwotą pieniędzy warto rozpocząć regularny program oszczędzania i inwestowania. Stopniowo rosnące pieniądze na inwestycyjnym koncie zainspirują cię do regularnego inwestowania.


Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek o profilu finansowym i konsumenckim, m.in. „Jak chować pieniądze przed fiskusem” oraz „Podręcznik ochrony majątkowej”. 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 718-224-3492.