1 marca 2009 r. weszła w życie Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o zabezpieczeniu społecznym, podpisana w Warszawie 2 kwietnia 2008 r. Od tej daty obowiązuje również porozumienie administracyjne w sprawie stosowania tej umowy. Jakie ona przyniesie skutki dla emerytów i rencistów to najbardziej obecnie gorący temat wśród Polonii Amerykańskiej. Aby lepiej zrozumieć zagadnienia umowy posłużymy się przykładami przedstawionymi przez ZUS.
Przykład 14
* Zainteresowana, zamieszkała w Krakowie, posiadająca okresy ubezpieczenia w Polsce oraz w USA, zgłosiła w Oddziale ZUS w Krakowie w dniu 10.03.2009 r. wniosek o emeryturę. Zainteresowana ostatnio w Polsce podlegała ubezpieczeniom społecznym w ramach powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych administrowanego przez ZUS.
W związku z tym, że posiada ona także okresy ubezpieczenia przebyte w USA, wniosek ten, po skompletowaniu, Oddział ZUS w Krakowie przekazuje do I Oddziału ZUS w Warszawie - Wydziału Realizacji Umów Międzynarodowych, tj. do jednostki ZUS wyznaczonej do rozpatrywania wniosków emeyrtalno-rentowych na podstawie Umowy polsko-amerykańskiej we współpracy z instytucją amerykańską.
I Oddział ZUS w Warszawie podejmie postępowanie w celu ustalenia emerytury przysługującej na podstawie polskich przepisów, z uwzględnieniem postanowień Umowy. Ponadto przekaże wniosek do amerykańskiej instytucji tj. do Federalnego Biura Świadczeń przy Ambasadzie USA w Warszawie, w celu podjęcia przez tę instytucję postępowania w sprawie ustalenia również emerytury przysługującej na podstawie przepisów amerykańskich. Data zgłoszenia wniosku w ZUS będzie wiążąca także dla instytucji amerykańskiej.
Każda z instytucji: polska i amerykańska, równolegle rozpatrzy uprawnienia do emerytury i ustali świadczenie zgodnie ze stosowanymi przepisami prawnymi, z zastosowaniem w odpowiednim przypadku postanowień Umowy. Dla potrzeb uwzględnienia w drugim państwie okresów ubezpieczenia przebytych w danym państwie, instytucje obu krajów będą wystawiać sobie zaświadczenia potwierdzające wymiar tych okresów.
Zgłoszenie wniosku o świadczenia
z Polski i USA do instytucji amerykańskiej
Osoby zamieszkałe na terytorium USA wniosek o świadczenia polskie lub amerykańskie ustalane z zastosowaniem Umowy zgłaszają do terenowej placówki instytucji amerykańskiej Social Security Administration (SSA).
Osoby takie powinny wniosek o emeryturę lub rentę na podstawie polskich przepisów (z ZUS albo z KRUS) zgłosić do instytucji amerykańskiej przy użyciu odpowiedniego formularza:
- PL/USA 4 - wniosek o emeryturę/rentę z tytułu niezdolności do pracy
- PL/USA 5 - wniosek o rentę rodzinną
Ww. formularze dostępne są w każdej jednostce SSA oraz na stronie internetowej www.ssa.gov, jak również na stronie internetowej www.zus.pl.
Do wniosku zgłaszanego w instytucji amerykańskiej należy dołączyć dla potrzeb ustalenia świadczeń z ZUS:
- dokumenty uzasadniające ustalenie prawa do polskiej emerytury lub renty oraz obliczenie jej wysokości, określone w polskich przepisach dotyczących postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (w tym dokumenty stwierdzające datę urodzenia, okresy ubezpieczenia przebyte w Polsce, wysokość zarobków osiąganych w Polsce stanowiących podstawę wymiaru świadczenia, datę zgonu ubezpieczonego, datę zawarcia związku małżeńskiego - w przypadku składania wniosku o rentę rodzinną). Dokumentacja dowodowa dotycząca okresów ubezpieczenia (zatrudnienia) w Polsce może być przedłożona bądś to w oryginale, bądś też w formie kopii poświadczonej za zgodność z oryginałem przez instytucję amerykańską SSA (w takim przypadku oryginalny dokument zwracany jest osobie zainteresowanej).
- formularz PL/USA 7 „Opinia lekarska”, wypełniony przez lekarza prowadzącego w USA oraz wszelką posiadaną dokumentację lekarską - jeżeli wnioskodawca ubiega się o przyznanie świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy /inwalidztwa. Formularz ten można pobrać ze strony www.ssa.gov, ze strony www.zus.pl lub uzyskać w jednostkach SSA. Formularz ten powinien wypełnić lekarz sprawujący opiekę medyczną nad wnioskodawcą, po czym wnioskodawca powinien przekazać wypełniony formularz do placówki SSA, w której zgłasza wniosek o polskie świadczenia.
Przy ubieganiu się o świadczenia z ZUS przez osoby zamieszkałe
w USA, szczególnie ważne jest podanie prawidłowych polskich identyfikatorów numerycznych: PESEL, NIP, nr dowodu osobistego lub paszportu - zwłaszcza w odniesieniu do osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które ubiegają się o emeryturę z nowego systemu, opartą o środki zewidencjonowane na koncie emerytalnym w ZUS. Przy ubieganiu się o nową emeryturę, która jest świadczeniem powiązanym z kontem emerytalnym w ZUS, konieczna jest prawidłowa identyfikacja ubezpieczonego. Trzeba wiedzieć, że konto emerytalne w ZUS, zgodnie z polskimi przepisami, identyfikowane jest przy pomocy numeru PESEL, natomiast w sytuacji, gdy osoba ubezpieczona nie posiada numeru PESEL, nie podała go lub podany numer budzi wątpliwości co do jego prawidłowości, konto ubezpieczonego oznacza się numerem NIP, a jeżeli nie posiada również tego numeru - serią i numerem dowodu osobistego albo paszportu.
Jeżeli wniosek o świadczenia z ZUS został zgłoszony do terenowej placówki instytucji amerykańskiej SSA, przekazuje ona wniosek wraz z załączonymi dokumentami do Centrum Operacji Międzynarodowych SSA w Baltimore. Instytucja ta ustala uprawnienia do amerykańskich świadczeń emerytalno-rentowych. Wniosek o polskie świadczenia przekazywany jest przez amerykańską instytucję z Baltimore do właściwej dla zainteresowanego polskiej instytucji ubezpieczeniowej, czyli odpowiednio: do ZUS albo do KRUS.
Jeżeli po stronie polskiej właściwą instytucją jest ZUS, wniosek podlega rozpatrzeniu przez I Oddział ZUS w Warszawie, który wydaje decyzję w sprawie polskich świadczeń i podejmuje wypłatę przyznanej emerytury lub renty.
Przykład 15
* Zainteresowany zamieszkały w USA, posiadający okresy ubezpieczenia w Polsce oraz w USA, zgłosił w dniu 15.03.2009 r. wniosek o emeryturę w terenowej placówce instytucji amerykańskiej SSA. Ostatnio w Polsce podlegał on ubezpieczeniom społecznym w ramach powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych administrowanego przez ZUS. W celu uzyskania świadczeń z Polski, do wniosku zainteresowany dołączył wypełniony własnoręcznie formularz PL/USA 4 Wniosek o emeryturę/rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz dokumentację dowodową (legitymacje ubezpieczeniowe, świadectwa pracy, zaświadczenia ZUS Rp-7 i inne). Wniosek został następnie przekazany przez placówkę terenową do SSA w Baltimore.
Instytucja amerykańska w Baltimore, na podstawie ww. wniosku, podjęła postępowanie w celu rozpatrzenia uprawnień do świadczenia na podstawie amerykańskich okresów ubezpieczenia, z uwzględnieniem postanowień Umowy i o ile to konieczne - z uwzględnieniem wynikającej z tej Umowy zasady sumowania amerykańskich i polskich okresów ubezpieczenia.
Ponadto SSA w Baltimore, w związku z tym, że zainteresowany posiada także okresy ubezpieczenia przebyte w Polsce i nie zażądał wyraśnie ograniczenia wniosku emerytalnego do świadczeń zgodnie z przepisami amerykańskimi, wniosek o polską emeryturę przekazała wraz z załączoną dokumentacją do I Oddziału ZUS w Warszawie, tj. do jednostki ZUS wyznaczonej do rozpatrywania wniosków emeyrtalno-rentowych na podstawie Umowy polsko-amerykańskiej.
I Oddział ZUS w Warszawie podejmie postępowanie w celu ustalenia emerytury przysługującej na podstawie polskich przepisów, z uwzględnieniem postanowień Umowy. W tym przypadku data zgłoszenia wniosku w amerykańskiej instytucji SSA, tj. 15.03.2009 r. jest wiążąca dla ZUS (prawo do emerytury zostanie ustalone na tę datę).
Każda z instytucji: polska i amerykańska równolegle rozpatrzy uprawnienia do emerytury i ustali świadczenie zgodnie ze stosowanymi przepisami, z zastosowaniem w odpowiednim przypadku postanowień Umowy. Na wniosek zainteresowanego, przysługująca emerytura z ZUS może być przekazywana (transferowana) przez I Oddział ZUS w Warszawie na rachunek bankowy w banku w USA.
Osoba zamieszkała poza terytorium Polski i USA wniosek zgłasza albo do właściwej instytucji polskiej, albo amerykańskiej, o których była mowa wyżej. Zgłoszenie wniosku do danej instytucji odbywa się odpowiednio zgodnie z zasadami opisanymi powyżej.
Należy zauważyć, że w przypadku osób będących członkami otwartego funduszu emerytalnego, zgłoszenie wniosku o emeryturę z ZUS (czy to bezpośrednio w ZUS, czy też za pośrednictwem instytucji amerykańskiej) w powszechnym wieku emerytalnym
(60 lat dla kobiety i 65 lat dla mężczyzny) oznacza jednoczesne zgłoszenie wniosku o emeryturę kapitałową z II filaru, przysługującą na podstawie środków zgromadzonych na rachunku
w otwartym funduszu emerytalnym. Osoba zainteresowana powinna zatem przy zgłaszaniu wniosku o emeryturę podać informację o członkostwie w OFE. Z kolei osoba będąca członkiem OFE,
a ubiegająca się o wcześniejszą emeryturę z ZUS, do której prawo zależy m.in. od braku członkostwa e OFE, powinna - w celu skorzystania z wcześniejszej emerytury - zgłosić jednocześnie wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.
Ciąg dalszy jutro!
POLISH-AMERICAN PAGES 2009/10
Przygotowała na podstawie materiałów ZUS - Sabina Cyrulik, CPA
KATALOG FIRM W INTERNECIE