Renty-Emerytury, Polska-USA cz. IV

Przykład 9
*    ZUS ustala wcześniejszą emeryturę kobiecie urodzonej 
w 1954 r. posiadającej okresy ubezpieczenia w Polsce wynoszące 18 lat i okresy ubezpieczenia w USA wynoszące 10 lat.
18-letni okres ubezpieczenia w Polsce przypada przed dniem 
1 stycznia 1999 r., z tego 16 lat obejmuje zatrudnienie w szczególnych warunkach (praca na kolei).
Ponadto spośród okresów amerykańskich 7 lat przypada przed 
1 stycznia 1999 r., a 3 lata po 31 grudnia 1998 r. Zainteresowana nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i rozwiązała stosunek pracy.
Zainteresowanej przysługuje, po uwzględnieniu okresów amerykańskich, prawo do emerytury w obniżonym wieku na podstawie art. 184 polskiej ustawy emerytalnej.

W związku z tym, że wiek emerytalny uprawniający do tej emerytury (55 lat) zainteresowana osiągnęła w 2009 r., wysokość tej emerytury obliczana jest na zasadach mieszanych i stanowi sumę:

• 80% emerytury obliczonej na tzw. dotychczasowych zasadach - ta część uzależniona jest od długości okresów składkowych i nieskładkowych, kwoty bazowej i podstawy wymiaru emerytury,
• 20% emerytury obliczonej na tzw. nowych zasadach - ta część nie zależy od długości okresów składkowych i nieskładkowych, lecz od kwoty środków zgromadzonych na koncie emerytalnym w ZUS oraz wskaśnika średniego dalszego trwania życia.

W omawianym przypadku, w związku z koniecznością uwzględnienia okresów amerykańskich do przyznania prawa do emerytury, wysokość emerytury obliczana jest następująco:

• najpierw ZUS obliczy teoretyczną (pełną) kwotę emerytury stanowiącej sumę kwot 80% emerytury obliczonej na dotychczasowych zasadach oraz 20% emerytury obliczonej na tzw. nowych zasadach, przy czym przy obliczaniu części emerytury na dotychczasowych zasadach - uzależnionej od długości okresów - należy uwzględnić również amerykańskie okresy ubezpieczenia,

Następnie oblicza się rzeczywistą (częściową) kwotę świadczenia, przy czym:

• część emerytury uzależnioną od długości okresów, stanowiącą 80% emerytury obliczonej na dotychczasowych zasadach (w której uwzględniono również amerykańskie okresy ubezpieczenia), należy ustalić w oparciu o proporcję okresów ubezpieczenia przebytych przez zainteresowaną w Polsce (18 lat) do sumy wszystkich okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i w USA (28 lat);

Zakładając, że teoretyczna kwota 80% części emerytury uzależnionej od okresów zainteresowanej wyniosłaby 1400 zł, kwota rzeczywista tej części wyniosłaby:
(1400 zł x 18 lat) / 28 lat = 900 zł

• część emerytury niezależną od długości okresów, stanowiącą 20% emerytury obliczonej na nowych zasadach, należy ustalić bez uwzględniania okresów zagranicznych, w oparciu o kwotę środków zgromadzonych na koncie emerytalnym; zakładamy, że ta kwota 20% emerytury wynosi 200 zł;
• należy zsumować kwoty części emerytury zależnej od długości okresów i części niezależnej od długości okresów;

Emerytura z ZUS dla zainteresowanej wynosi:
Emerytura = 900 zł + 200 zł = 1100 zł

Kiedy brak jest możliwości uwzględnienia okresów ubezpieczenia z drugiego państwa
Zgodnie z Umową, jeżeli okres ubezpieczenia w Polsce jest krótszy niż 12 miesięcy i na podstawie tego okresu nie przysługują świadczenia, ZUS nie przyznaje tych świadczeń. W takim przypadku 
w celu ustalenia świadczeń ZUS nie może zastosować zasady sumowania okresów przebytych w Polsce i w USA.

Przykład 10
*    Kobieta urodzona w 1948 r., ubiega się o emeryturę z tytułu następujących okresów ubezpieczenia:

• w Polsce - wynoszących 11 miesięcy
• w USA - wynoszących 19 lat i 2 miesiące

W związku z tym, że zainteresowana przebyła w Polsce okresy ubezpieczenia wynoszące 11 miesięcy, a polskie przepisy nie przewidują możliwości nabycia prawa do emerytury przez ubezpieczoną urodzoną przed 1 stycznia 1949 r. na podstawie tak krótkiego okresu ubezpieczenia, w takim przypadku ZUS - przy ustalaniu prawa do emerytury - nie ma podstaw do uwzględnienia (sumowania) okresu ubezpieczenia przebytego przez zainteresowaną 
w USA.
Umowa przewiduje również, że instytucja amerykańska może zastosować zasadę sumowania tylko w przypadku, gdy w USA przebyty został minimalny okres ubezpieczenia wynoszący co najmniej 6 kwartałów. Jeśli okres ubezpieczenia amerykańskiego jest krótszy, instytucja amerykańska - dla celów ustalenia prawa do świadczeń z USA - nie może uwzględnić okresów ubezpieczenia przebytych przez osobę zainteresowaną w Polsce.

Przykład 11
*    Kobieta urodzona przed 1 stycznia 1949 r. ubiegająca się 
o emeryturę, oprócz okresów ubezpieczenia w Polsce wynoszących 14 lat posiada także okres 4 kwartałów (krótszy niż 
6 kwartałów) przebyty w Stanach Zjednoczonych Ameryki z tytułu którego nie powstaje prawo do amerykańskiego świadczenia.
W tej sytuacji amerykańska instytucja nie jest zobowiązana do zastosowania zasady sumowania okresów polskich i amerykańskich w celu przyznania świadczenia. Z kolei ZUS przy ustalaniu polskiej emerytury uwzględni, oprócz okresów ubezpieczenia w Polsce wynoszących 14 lat, także amerykański okres ubezpieczenia wynoszący 4 kwartały (1 rok), co pozwoli przyznać emeryturę zainteresowanej. Wysokość emerytury zostanie obliczona przez ZUS 
z zastosowaniem proporcji polskich okresów ubezpieczenia wynoszących 14 lat do sumy polskich i amerykańskich okresów ubezpieczenia wynoszących łącznie 15 lat.

Ustalanie niezdolności do pracy 
dla celów świadczeń z ZUS
Zgodnie z postanowieniami Umowy, w celu przyznania świadczenia z tytułu niezdolności do pracy instytucja właściwa każdego państwa - Strony Umowy określa niezdolność do pracy, a w odniesieniu do Polski - stopień niezdolności o pracy, zgodnie z przepisami prawa stosowanymi przez tę instytucję właściwą.

W przypadku, gdy uzyskanie świadczenia z ZUS zależy od stwierdzenia całkowitej albo częściowej niezdolności do pracy, oceny niezdolności do pracy, jej stopnia, ustalenia daty powstania niezdolności, trwałości lub jej przewidywanego okresu oraz innych okoliczności związanych z niezdolnością do pracy mających wpływ na prawo do renty, dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik ZUS (a w razie zgłoszenia sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS - komisja lekarska ZUS) także wówczas, gdy osoba ubiegająca się o to świadczenie mieszka na stałe w USA lub ma przyznane amerykańskie świadczenie inwalidzkie. W odniesieniu do osoby zainteresowanej zamieszkałej w USA lekarz orzecznik ZUS dokonuje oceny niezdolności do pracy na podstawie zaświadczenia PL/USA7 (www.zus.pl/pliki/formularze/PL-USA 7.pdf). Opinii lekarskiej wypełnionego przez lekarza prowadzącego w USA oraz na podstawie dokumentacji dotyczącej przebiegu leczenia przedłożonej przez osobę ubiegającą się o świadczenia z ZUS.
Na wniosek ZUS, instytucja amerykańska może udostępnić posiadaną dokumentacje medyczną dotyczącą danej osoby lub zorganizować badania lekarskie osoby ubiegającej się o świadczenia 
z ZUS (lub pobierającej takie świadczenia) zamieszkałej w USA. Wyniki badań przekazywane są do ZUS.

ZUS nie jest związany ustaleniami dotyczącymi niezdolności do pracy dokonanymi dla potrzeb przyznania świadczeń przez amerykańską instytucję.

Za niezdolną do pracy, dla celów przyznania renty z ZUS, uznaje się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu 
i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu.
Zgodnie z polskim ustawodawstwem wyróżnia się:

• całkowitą niezdolność do pracy, stwierdzaną u osoby, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, albo
• częściową niezdolność do pracy, stwierdzaną u osoby, która utraciła w znacznym stopniu zdolność do pracy zgodnej 
z poziomem posiadanych kwalifikacji.

U osoby, która wskutek naruszenia sprawności organizmu wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, stwierdza się niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Jednorazowe odszkodowanie i renty 
z tytułu wypadków przy pracy 
lub chorób zawodowych
Umowa przewiduje, że prawo do jednorazowego odszkodowania i świadczeń rentowych z tytułu wypadków przy pracy lub chorób zawodowych ustala się zgodnie z polskimi przepisami, jeżeli ubezpieczony podlegał przepisom prawa polskiego w chwili wypadku przy pracy lub w czasie powstania choroby zawodowej.

Ciąg dalszy jutro!
POLISH-AMERICAN PAGES 2009/10

Przygotowała na podstawie materiałów ZUS - Sabina Cyrulik, CPA