Nasza emerytura w Polsce po powrocie z USA

Organ odpowiedzialny w Polsce za wypłatę rent i emerytur to Zakład Ubezpieczeń Społecznych (w skrócie ZUS), a dla rolników Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (czyli KRUS). Są to odpowiedniki amerykańskiego Social Security Administration (SSA). 

Polsko-amerykańska umowa o zabezpieczeniu społecznym

1 marca 2009 r. weszła w życie umowa o zabezpieczeniu społecznym podpisana między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki oraz porozumienie administracyjne w sprawie stosowania Umowy o zabezpieczeniu społecznym między tymi samymi krajami. 

Umowa ta oraz porozumienie stanowią postawę prawną w zakresie ustalania oraz wypłaty emerytur i rent między ZUS a Social Security Administration. 

Umowa wprowadza zasadę równego traktowania. W praktyce sprowadza się to do tego, że Polacy, którzy pracowali w USA i zdecydowali się na powrót do Polski są uprawnieni do świadczeń w Polsce na takich samych zasadach jak inni obywatele tego państwa. Przy obliczaniu dla nich emerytury w Polsce ZUS będzie uwzględniał czas przepracowany w Stanach Zjednoczonych. 

Emerytury w Polsce

Od 1999 roku w Polsce obowiązują odrębne zasady ustalania emerytury dla:

• osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. (emerytury są ustalane według dotychczasowych zasad);
• osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. (emerytury ustalane według zreformowanych zasad).

Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. mogą nabyć prawo do emerytury po ukończeniu wieku emerytalnego oraz udowodnieniu 20-letniego (w przypadku kobiet) lub 25-letniego (w przypadku mężczyzn) okresu składkowego i okresu nieskładkowego. Wyjątkowo emerytura może być przyznana osobom, które posiadają krótszy o 5 lat staż ubezpieczeniowy, wynoszący co najmniej 15 lat dla kobiet i 20 lat dla mężczyzn. 

Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. mogą nabyć prawo do emerytury w wieku emerytalnym, bez względu na liczbę udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych.

Wysokość emerytury dla takich osób będzie jednak zależała od kilku czynników, m.in. od ilości odprowadzonych składek oraz od kwoty tzw. kapitału początkowego.

Warunkiem przejścia na emeryturę jest rozwiązanie aktualnego stosunku pracy w miejscu, gdzie wnioskodawca wykonuje zatrudnienie w dacie nabycia prawa do świadczenia. Nie można być zatrudnionym zarówno w Polsce, jak i w USA. 

Wiek emerytalny

W roku 2013 polski rząd zdecydował się na stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego dla kobiet
i mężczyzn do osiągnięcia jednakowego poziomu 67 lat. Zmiany te dotyczą kobiet urodzonych po 31 grudnia 1952 r. oraz mężczyzn urodzonych po 31 grudnia 1947 r. 

Obowiązujący dla danej grupy ubezpieczonych wiek emerytalny można sprawdzić za pomocą kalkulatora podwyższonego wieku przejścia na emeryturę, dostępnego na stronie www.mojaemerytura.zus.pl. 

Od października 2017 r. kobiety będą mogły znów przejść na emeryturę po ukończeniu 60 lat, a mężczyźni – 65 lat; ewentualnie kontynuować pracę do ukończenia 67 roku życia (zgodnie z zasadami wprowadzonymi w 2013 r.). 

Decyzja o przejściu na emeryturę w wieku 60 (kobiety) albo 65 (mężczyźni) wpłynie na wysokość przyznawanego świadczenia. Wynika to z tego, że przechodząc wcześniej na emeryturę Polacy będą krócej pracować, a co za tym idzie odłożą mniej składek i będą dłużej przebywać na emeryturze. Innymi słowy: mniejszy kapitał rozłoży się na większą liczbę miesięcy. 

Okresy składkowe i nieskładkowe

Okresy składkowe to przede wszystkim okresy zatrudnienia i okresy pracy. Do okresów składkowych dolicza się także m.in. okresy czynnej służby wojskowej, działalności kombatanckiej, pobierania zasiłku macierzyńskiego czy okresy wykonywania pracy przymusowej. 

Szczegółowe informacja na temat okresów składkowych oraz dokumentów, za pomocą których można je wykazać znajdą Państwo na stronie:

http://www.zus.pl/default.asp?p=4&id=387#p447 

Okresy nieskładkowe to okresy, za które nie zostały opłacone składki, jednak z uwagi na ich specyficzny charakter podlegają uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do emerytury i renty z tytułu niezdolności do pracy oraz ich wysokości. 

Okresami nieskładkowymi są np. okresy pobierania wynagrodzenia chorobowego, zasiłku chorobowego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, nauki w szkole wyższej na jednym kierunku (pod warunkiem ukończenia tej nauki). 

Więcej informacji na temat okresów nieskładkowych można znaleźć pod następującym linkiem:

http://www.zus.pl/default.asp?p=4&id=387#p458 

Kapitał początkowy

Kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. za okresy pracy przed 1999 r. Jest to wysokość ustalana poprzez obliczenie hipotetycznej emerytury na dzień 1 stycznia 1999 r., a następnie pomnożenie kwoty hipotetycznej emerytury przez średnie dalsze trwanie życia (kobiet i mężczyzn) w wieku 62 lat, ustalone na dzień 1 stycznia 1999 r. 

W celu obliczenia kapitału początkowego niezbędne jest złożenie wniosku i przedłożenie odpowiednich dokumentów, z których będą wynikały przebyte przed 1999 r. okresy aktywności zawodowej lub jej braku oraz wysokość osiąganych zarobków. Przy obliczaniu kapitału początkowego uwzględnia się m.in. okres opieki nad dzieckiem oraz okres ukończonych studiów wyższych. 

Sumowanie okresów uznawanych 

Jeżeli osoba ubiegająca się o przyznanie emerytury lub renty w Polsce ma okresy składkowe i nieskładkowe niewystarczające do nabycia uprawnień do świadczeń na podstawie polskich przepisów prawnych, wówczas dla celów przyznania świadczenia dolicza się (sumuje) okresy uznawane przebyte w USA, pod warunkiem, że się one nie pokrywają. W oparciu o te informacje ZUS wyda decyzję o wysokości przyznanej emerytury. 

Wnioski

Wnioski o emeryturę lub rentę podlegających koordynacji na podstawie umowy polsko-amerykańskiej należy składać do następującego oddziału ZUS: 

Zakład Ubezpieczeń Społecznych

I Oddział w Warszawie

Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych

ul. Kasprowicza 151

01-949 Warszawa 

Jednostka ta jest właściwa w odniesieniu do osób posiadających wyłącznie polskie okresy ubezpieczenia, zamieszkałych w USA oraz posiadających łączone okresy ubezpieczenia polskie i amerykańskie. 

Przyznanie polskich emerytur i rent następuje nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.  

Zainteresowany wypełnia odpowiedni formularz wniosku o polskie świadczenie:

• PL/USA 4 Wniosek o emeryturę/Wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy;
• PL/USA 5 Wniosek o rentę rodzinną;
• PL/USA 10 Wniosek o zasiłek pogrzebowy. 

Wnioskodawca zamieszkały w USA można złożyć wniosek o przyznanie polskiej emerytury lub renty w terenowej placówce SSA. 

Do składanego wniosku zainteresowany powinien dołączyć dokumenty uzasadniające prawo do polskich świadczeń i obliczenia ich wysokości m.in.: legitymacje ubezpieczeniowe, świadectwa pracy, zaświadczenia ZUS Rp-7, wyciągi z aktów stanu cywilnego, a w przypadku świadczenia uzależnionego od niezdolności do pracy – odpowiednią dokumentację medyczną oraz opinię lekarską sporządzoną na formularzu PL/USA 7. 

Wypłata emerytury następuje raz w miesiącu na rachunek bankowy lub gotówką za pośrednictwem Poczty Polskiej. 

Świadczenia wypłaca się w kwotach netto po potrąceniu zaliczki na podatek dochodowy ustalonej zgodnie z przepisami polskiej ustawy podatkowej. 

WAŻNE!

Świadczenia zdrowotne nie zostały objęte zakresem przedmiotowym Umowy.

 Emeryci mieszkający w Polsce są objęci ubezpieczeniem zdrowotnym. Od ich emerytury pobierana jest, poza podatkiem, także składka na ubezpieczenie zdrowotne.

 Osoby pobierające emeryturę lub rentę z zagranicy, a które mieszkają w Polsce są także objęte obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego. 

Pobierane emerytury lub renty z ZUS przez osoby zamieszkałe w USA nie stanowi tytułu do podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce, co oznacza, że z wypłacanych tym osobom świadczeń organ rentowy ZUS nie pobiera składki na ubezpieczenie zdrowotne w NFZ. 

Poszukiwania dokumentacji 

Osoby poszukujące swojej dokumentacji płacowej i osobowej mogą zgłosić się do:

Państwowego Archiwum w Milanówku

ul. Stefana Okrzei  

05-822 Milanówek

tel. +48 22 635 68 22

Na stronie ZUS znajduje się baza zlikwidowanych lub przekształconych zakładów pracy:

http://www.zus.pl/default.asp?p=4&id=582 

Consulate General of the Republic of Poland in New York
233 Madison Avenue, New York, NY 10016
Tel: 646-237-2100, Fax: 646-237-2116
Telefon alarmowy: 917-520-0032
e-mail: nowyjork.kg.sekretariat@msz.gov.pl