Prawa domowych pracowników w stanie Nowy Jork

W mieście Nowy Jork zatrudnionych jest 200,000 pracowników domowych i dodatkowo 70,000 w całym stanie. Wielu z nich bywa wykorzystywanych przez pracodawców: pracują długie godziny zarabiając mniej niż powinni, bywają dyskryminowani. Ten stan rzeczy ma poprawić ustawa zwana Domestic Workers’ Bill of Rights, która weszła w życie w stanie Nowy Jorku 30 listopada 2010 r. Można o tym przeczytać w witrynie nowojorskiego departamentu pracy: LINK >>>

Kogo dotyczy ustawa o prawach pracowników domowych?
Domestic Workers’ Bill of Rights obejmuje domestic workers - pracowników domowych, czyli pracujących w domach innych osób.

Są to pracownicy:
• opiekujący się dziećmi czy starszymi osobami: nianie, opiekunki,
• utrzymujące czyjeś gospodarstwo domowe: sprzątaczki, gosposie, kucharki, home attendants,
• wykonujący inne domowe zajęcia: ogrodnicy, „złote rączki” itp.

Prawo nie dotyczy pracowników dorywczych, jak okazjonalne opiekunki do dzieci (babysitters), ani osób, które są spokrewnione z osobą, którą się opiekują albo z osobą, która najęła je do pracy. „Spokrewnienie” to może być przez więzy krwi, małżeństwo albo adopcję. Prawo nie obejmuje osób zatrudnionych przez agencje, bo one chronione są przez inne podobne przepisy.

Ustawa chroni pracowników domowych niezależnie od ich statusu imigracyjnego, co oznacza, że nielegalny imigrant ma takie same prawa jako domowy pracownik, co rdzenny Amerykanin. Nielegalni nie są tylko uprawnieni do zasiłków dla bezrobotnych.

Gdy pracodawca mówi, że jesteś „do towarzystwa”
Domestic Workers’ Bill of Rights nie obejmuje osób do towarzystwa (companionship services). Pojawia się więc problem: czy “home attendant” jest pracownikiem domowym (więc objętym prawem), czy nie. Pracodawcy mogą argumentować, że jesteś „osobą do towarzystwa” i nie płacić ci co najmniej minimalnej stawki ani za nadgodziny.

„Osoba do towarzystwa” to pracownik, który zapewnia towarzystwo, opiekę, ochronę klientowi, który z powodu zaawansowanego wieku nie jest w stanie dbać o siebie. Usługi takie mogą obejmować pracę domową, pod warunkiem, że “taka praca jest przypadkowa, to znaczy nie zajmuje więcej niż 20 procent całego czasu pracy” (“provided, however, that such work is incidental, i.e., does not exceed 20 percent of the total weekly hours worked.”) Patrz: 29 C.F.R. § 552.6 and 29 U.S.C. § 213(a)(15).

Dla “home attendants” ważne jest orzeczenie najwyższego Sądu Nowego Jorku: Settlement Home Care, Inc. v. Industrial Bd. of Appeals of Dept. of Labor, 542 N.Y.S.2d 346, 348 (N.Y. Sup. Ct. 1989). Sąd stwierdził, że attendants z zamieszkaniem, którzy świadczą różne osobiste i domowe usługi - wliczając kąpanie, czesanie, karmienie, ubieranie klientów, zakupy, utrzymanie domu, pranie - dla starszych klientów, nie są uznani za „osoby do towarzystwa” i nie są zwolnieni z ustaleń nowojorskiego prawa pracy, bowiem chociaż attendants dostarczają klientom pewnej dozy towarzystwa, to jednak ich podstawowym obowiązkiem jest zajmowanie się gospodarstwem domowym. Z tego powodu towarzystwo jest tylko ubocznym skutkiem ich obecności w domu klienta. (Sleep-in home attendants who performed a variety of specific personal care and housekeeping services - including bathing, grooming, feeding and dressing the clients, shopping, housekeeping, and doing laundry - for their elderly clientele were not within the companionship exemption of the New York Labor Law because, “although [the] attendants [did] provide some measure of companionship to the clients,” the attendants primary duties included housekeeping; therefore, any companionship was merely incidental to the attendant’s presence in the clients’ homes).

Krótko mówiąc, nowojorski Domestic Workers Bill of Rights obejmuje gosposie, opiekunki dzieci i osób starszych, attendants zatrudnione w czyjejś rezydencji przez rodzinę (a nie agencję).

Obowiązki pracodawców
Oto obowiązki pracodawców zatrudniających pracowników domowych w stanie Nowy Jork. Muszą oni: 

• Płacić przynajmniej stawkę minimalną - $7.25 na godzinę.
• Płacić nadgodziny (overtime) powyżej 40 godzin dla dochodzących, a powyżej 44 godzin dla pracowników mieszkających w domu pracodawcy. Nadgodziny wynoszą 1.5 raza podstawowej stawki godzinowej.
• Dać co najmniej jeden dzień wolny (24 godziny) w tygodniu. Jeżeli godzisz się pracować, musisz dostać za ten dzień nadgodziny.
• Dać co najmniej trzy dni płatnych wakacji w roku.
• Płacić wynagrodzenie raz w tygodniu.
• Nie potrącać żadnych opłat z czeku bez twego pozwolenia, z wyjątkiem wstrzymanych podatków dochodowych, składek na Social Security, Medicare, ubezpieczenia zdrowotnego.
• Wykupić dla ciebie ubezpieczenie od bezrobocia i od czasowej niepełnosprawności (temporary disability).

Domestic Workers Bill of Rights również chroni pracowników domowych przeciwko seksualnemu napastowaniu i różnym rodzajom dyskryminacji. Poprzednio przepisy anty-dyskryminacyjne dotyczyły tylko miejsc pracy z czterema pracownikami.
Pracodawca musi dać 3-tygodniowe wymówienie, jeżeli chce pracownika zwolnić. Jeżeli nie, to musi zapłacić za każdy dzień, kiedy wymówienie nie było dane.

Przyjmując cię do pracy, po czym do 1 lutego każdego roku, pracodawca musi ci dać na piśmie podstawowe zasady twojej pracy: spodziewaną liczbę godzin pracy, twoją regularną stawkę i za nadgodziny, częstotliwość wypłaty, oraz informację 
o dniach chorobowych, osobistych, wakacjach, świętach. Notatka ta ma być w języku angielskim oraz w twoim języku. Podpisujesz potwierdzenie otrzymanego pisma, które pracodawca powinien trzymać co najmniej przez sześć lat.

Jeżeli pracownik pracuje przez agencję
Pracownicy zatrudnieni przez agencje od dawna mieli pełne prawa na mocy New York Labor Law §691: LINK >>>

Obecnie Domestic Workers Bill of Rights dał pracownikom zatrudnionym przez rodziny podobne prawa. Jedni i drudzy pracownicy mają podobne uprawnienia, ale gwarantowane im przez inne ustawy.

Gdy pracodawca łamie prawo
Jeżeli pracodawca łamie prawo, to powinieneś upomnieć się o swoje, pokazując mu aktualne przepisy. Może po prostu nie jest zorientowany. Jeżeli natomiast celowo płaci ci za mało albo w inny sposób narusza twoje uprawnienia, to możesz pozwać go do sądu.

Warto wiedzieć, że prawo stanu Nowy Jork pozwala ubiegać się o niedopłacone wynagrodzenie i nadgodziny do sześciu lat wstecz (w odróżnieniu od Federal Labor Standards Act, który ustala 3-letni okres przedawnienia). Stanowe i federalne przepisy pozwalają ci ubiegać się o odszkodowanie (liquidated damages, np. podwójne wynagrodzenie), zwrot kosztów postępowania sądowego i kary. Pracodawcy wolą pójść z pracownikami na ugodę niż kompromitować się w sądach. Przykładem może być gosposia znanego aktora Roberta DeNiro, która upomniała się o niedopłacone nadgodziny i otrzymała w drodze $30,000 po dziewięciu miesiącach pracy w latach 2006-2007.

Na pracodawcę możesz poskarżyć się pod numerem telefonu: 888-52-LABOR, albo w lokalnym nowojorskim departamencie pracy. Oto adresy biur w okolicy miasta Nowy Jork:

New York City District
75 Varick Street, New York, NY 10013
tel: 816-794-8195
Biuro obsługuje wszystkie dzielnice miasta Nowy Jork

Garden City
400 Oak Street, Suite 101, Garden City, NY 11530
tel: 516-794-8195
Biuro obsługuje powiaty Nassau i Suffolk

Adresy oddziałów departamentu pracy w innych częściach stanu znajdziesz tu: LINK >>>
Więcej: LINK >>> oraz LINK >>>

Prawa domowych pracowników w innych stanach
Kalifornia ma również Domestic Workers Bill of Rights. Patrz: LINK >>>

Jeżeli mieszkasz w stanie Illinois, to przeczytaj broszurę: Rights Begin at Home: Defending Domestic Workers’ Rights in Illinois. Broszura ta wydana jest przez NELP - National Employment Law Project. Te i inne wydawnictwa można znaleźć na stronie: www.nelp.org. Organizacja ta wydała też broszurę pt. Fair Pay for Home Care Workers.

Niewiele innych stanów ma przepisy chroniące domowych pracowników. Szukaj w Internecie: „domestic worker” plus nazwa twego stanu. 

Elżbieta Baumgartner

Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek o profilu finansowym i konsumenckim, m.in. „Jak chować pieniądze przed fiskusem”, „Powrót do Polski”, „Amerykańskie emerytury”, „Emerytura reemigranta w Polsce”, „Ubezpieczenie społeczne Social Security”, „Otwieram biznes” i inne. Są one dostępne w polonijnych księgarniach oraz bezpośrednio od wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492. Spis tych i wielu innych poradników w internecie na stronie: www.poradniksukces.com