Przegrana Umowa podatkowa: Polonia w USA nadal bita podatkiem dla nierezydentów

Spotkanie sejmowej Komisji Łączności z Polakami za Granicą
Polonia od dawna upomina się o polepszenie umowy podatkowej między Polska a Stanami. Dopiero pod koniec minionego roku dowiedzieliśmy się, że praca nad nową umową, rozpoczęta w 2008 roku, jest już na ukończeniu i umowa ma być zatwierdzona 13 lutego. Pewną szansę stworzyła perspektywa spotkania przedstawicieli Polonii z przedstawicielami rządu zorganizowanego przez sejmową Komisję Łączności z Polakami za Granicą.

6 lutego odbyło się zebranie sejmowej komisji Łączności z Polakami za Granicą. Temat trochę niefortunny: „Informacja na temat likwidacji podwójnego opodatkowania emerytur i rent wypłacanych Polakom zamieszkałym w USA oraz osobom, które wróciły do Polski i pobierają świadczenia emerytalne i rentowe, do których prawo nabyły w USA.” Obecni byli reprezentanci z Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Polonię reprezentowała delegatka Kongresu Polonii Amerykańskiej, Viceprezes d.s Polskich KPA, Bożena Kamińska.

Wideo z tego spotkania można obejrzeć na sieci, jeżeli ma się szczęście. Adres: www.sejm.gov.pl. Jeżeli nie działa link, idź do witryny polskiego Sejmu: www.sejm.gov.pl, następnie kliknąć na „O Sejmie”, „Dla mediów”, „iTV Sejm – transmisje archiwalne”. Teraz klikamy na „Posiedzenia komisji”, szukamy datę 6 lutego, godzinę 13:07, „Komisja Łączności z Polakami za Granicą”.

Klikamy na link i dowiemy się pewnie, że „Wideo jest niedostępne”. Udało mi się odtworzyć je na tylko na moim iPadzie. Warto spróbować na „mądrym” telefonie. Jeżeli nie uda się komuś odtworzyć sejmowego wideo, radzę się nie frustrować, lecz poczekać na pojawienie się na sieci zapisu posiedzenia komisji. Pełne zapisy posiedzeń wszystkich posiedzeń sejmu oraz komisji sejmowych znajdują się tu: www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/biuletyny.xsp. Wybrany zapis w formacie PDF można czytać na sieci, albo ściągnąć na swój komputer.

Jak KPA zawalczył o interesy Polonii
Wspomniałam, że tytuł spotkania był niefortunny, bo to nie podwójne opodatkowanie jest głównym problemem Polonii (istnieje mechanizm częściowo je niwelujący, a teraz ma być lepszy), lecz niesprawiedliwy podatek dla nierezydentów, z którego inne kraje są zwolnione, a my je płacimy od prawie czterdziestu lat. Ale z przebiegu tego spotkania nie można było wywnioskować, co jest głownym problemem, bo nikt bolączek Polonii nie przedstawił, nawet osoba oddelegowana w tym celu przez Kongres Polonii Amerykańskiej, która pojechała do Warszawy, by zawalczyć o nasze interesy. „Nie wypowiadam się jako ekspert w tej dziedzinie. Nad tematem łączenia emerytur i podwójnego opodatkowania pracował cały blok ludzi, którzy byli związani z Kongresem Polonii Amerykańskiej, przy pomocy posła Kwiatkowskiego. Były listy, emaile, wyliczenia, tabele. Także nie chcę państwa zanudzać tymi sprawami, ale jestem wdzięczna że ten temat jest dyskutowany.” – oświadczyła Viceprezes d.s Polskich KPA, ale konkluzji tych „listów, emaili, wyliczeń i tabeli” nie podała. Może dlatego, że dotyczyły łączenia emerytur (innej umowy sprzed czterech lat)? Na tym zabieganie KPA o interesy Polonii się skończyło.

Poseł Adam Kwiatkowski podkreślił, że Umowa z roku 1974 jest tak niekorzystna, że „Polacy są jedną z na najgorzej traktowanych grup narodowych USA”. Niestety, nikt tematu nie podchwycił, nie spytał na czym ta niesprawiedliwość polega, ani nie zażądał wyjaśnienia, jak Ministerstwo Finansów tę niesprawiedliwość naprawiło w nowej umowie.

Cezary Krysiak, Dyrektor Departamentu Polityki Podatkowej Ministerstwa Finansów, naświetlił zebranym szkic umowy, wyjaśnił, że umowy międzynarodowe nie mogą być ujawniane przed ich podpisaniem. Na mocy nowej umowy, emerytury będą opodatkowane tylko w kraju zamieszkania podatnika z dwoma wyjątkami: (1) emerytury społeczne opodatkowane będą tylko u źródła, (2) jeżeli strona amerykańska zdecyduje nie opodatkować danej formy przychodu, Polska również podatek zniesie. „Podwójnego opodatkowania nie ma i nie było” – tłumaczył Dyrektor Krysiak. Przed podwójnym opodatkowaniem podatników chroni teraz metoda proporcjonalnego odliczenia, a w przyszłości będzie wprowadzona skuteczniejsza – metoda wyłączenia z progresją.

„Cóż więcej można omawiać?”
Prowadzący zebranie przewodniczący komisji Adam Lipiński pokazał listy od Polonii, w tym teksty petycji zorganizowanej przez Oddział KPA na Long Island. Mowa była o kontaktach z Polonią, procedurze zatwierdzenia umowy, znowu o podwójnym opodatkowaniu. Poseł Joanna Fabisiak podsumowała swoje zrozumienie kwestii: „Nie będzie podwójnego opodatkowania i są dwa wyjątki. Cóż więcej można omawiać?”

Prawda, cóż więcej omawiać, gdy rozmowa nie ma kierunku? Rozmówcy wracali do podwójnego opodatkowania i konsultacji Ministerstwa z Polonią lub jego braku. Mowa była na temat konieczności wydania publikacji ze zbiorem przepisów dla powracających, nawet o Windfall Elimination Provision – klauzuli w Social Security Act powodującej redukcję Social Security dla Polaków pobierających również polską emeryturę. Poseł Tadeusz Woźniak opisał między innymi kontakty z Polonią odwołując się do artykułu w Kurierze Chicago pt. „Bez Polonii: Nowa polsko-amerykańska umowa podatkowa” oraz do licznych starań o zniesienie podwójnego opodatkowania Sekcji Emerytur przy Światowym Kongresie Polaków Katolików oraz panów Edwarda Cyrana i Adama Ocytki z Chicago.

Żadnych rekomendacji
Mniej więcej w połowie spotkania zaświeciła nadzieja, gdy przewodniczący Adam Lipiński próbował naprowadzić dyskusję na dobrą drogę: „Dokument umowy będzie niedługo podpisany, możemy jeszcze jakieś uwagi sformułować. Może coś jeszcze jesteśmy w stanie do tego wnieść”. Czyż nie taki miał być cel spotkania Komisji: przedstawienie rządań Polonii, ustalenie, co da się zrobić na tym etapie, oraz przedłożenie Ministerstwu Finansów konkretnych propozycji do zrealizowania w umowie podatkowej? Niestety, o nasze interesy nikt nie zawalczył (nawet ich nie zdefiniował!), więc żadnych postulatów do Ministerstwa Finansów nie wypracowano.

Nie słysząc rzeczowych pytań, Dyrektor Krysiak z Ministerstwa Finansów sam naświetlił sprawę podatku dla nierezydentów, pomny widocznie pytań zadawanych w petycjach słanych przez Polonię do Ministerstwa Finansów, Komisji Łączności z Polakami za Granicą i do premiera Tuska. Jego wyjaśnienia przedstawiam dalej.

Po godzinie, na minuty przed zakończeniem spotkania, przedstawicielka KPA zauważyła, że „podatek non-resident tax jest największym problemem Polonii”, a komisja zdecydowała przekazać do Ministerstwa Finansów listę kilkunastu szczegółowych pytań (wcześniej przygotowanych dla posła Kwiatkowskiego przez Zespół Emerytalny Oddziału KPA na Long Island). Goście z Ameryki i przedstawiciele Ministerstwa Finansów opuścili salę, a Komisja sejmowa zajęła się kwestią Polonii kanadyjskiej.

I tak oto amerykańska Polonia bezpowrotnie zaprzepaściła szansę na naprawę największej niesprawiedliwości, jaka jest jej wyrządzana od 1974 roku przez rząd jej dwóch ojczyzn: Polski i Ameryki. I wyrządzana będzie nadal.

Przypomnienie problemu podatków dla nierezydentów
Tyle raportu. Skoncentrujmy się na fatach i przepisach.

Umowy podatkowe regulują opodatkowanie cudzoziemców – obywateli układających się krajów. Stany Zjednoczone nazywają cudzoziemców nierezydentami podatkowymi (non-resident for tax purposes) i nakładają na nich podatek zwany non-resident tax. Jeżeli Polak z zieloną kartą wraca na stałe do Polski, to traci statut stałego rezydenta i staje się dla Ameryki cudzoziemcem, a przez to zaczyna mu być potrącany podatek dla nierezydentów.

Masz zieloną kartę, mieszkasz w Stanach, to dotyczy cię podatek dochodowy (income tax), ale że emeryci mają znaczne ulgi, przeważnie podatku nie płacą wcale. Wracasz do Polski, stajesz się cudzoziemcem, u źródła potrącany ci będzie 30-procentowy podatek, albo 25.5-procentowy od świadczeń Social Security (30 procent od 85 procent emerytury). I tu żadne ulgi i odpisy nie pomogą. Płatnik odprowadza pełny podatek prosto do IRS. Tak było od czterdziestu lat, ale zajaśniała jutrzenka, gdy dowiedzieliśmy się, że polskie władze od 2008 roku pracują nad nową umową. Pracują od czterech lat, to pewnie wypracują coś korzystnego dla Polonii!

Ministerstwo Finansów o podatkach dla nierezydentów
Niestety, czterech lat było za mało dla Ministerstwa Finansów, żeby dostrzec krzywdzący podatek dla nierezydentów i upomnieć się o jego zniesienie, a przynajmniej zmniejszenie. Jeśli nie dla wszystkich emerytur, to przynajmniej dla niektórych.

Umowa bowiem dzieli świadczenia emerytalno-rentowe na dwie części: (1) Pensions and annuities oraz (2) Social Security Payments. Proszę spojrzeć na Publikację 901, US Tax Treaties, www.irs.gov/pub/irs-pdf/p901.pdf, strona 36. Bez umowy podatek dla nierezydentów od tych przychodów wynosi 30 procent. Dla Polski, w roku 1974 cierpiącej pod jarzmem komunizmu, a teraz - wiernego sojusznika – też 30 procent. Czyli do oporu.

Dyrektor Krysiak wyjaśnił podczas zebrania Komisji Łączności Polaków za Granicą, że podatek dla nierezydentów jest konsekwentny z wewnętrzną polityką podatkową Stanów Zjednoczonych. Na 58 krajów mających umowy ze stanami, tylko 9 krajów ma emerytury zwolnione z podatków, „ale są to umowy z lat 70-tych i 80-tych. (…) Jedna tylko umowa, z Wielką Brytanią, jest z 2001 roku, ale nie muszę nikomu tłumaczyć, ze Wielka Brytania ze Stanami Zjednoczonymi, to są partnerzy specyficzni. Jest to jedyny kraj, który dwanaście lat temu zwarł umową zwalniającą Social Security payments z podatków u źródła. Proszę zwrócić uwagę, że są to stare umowy. Dochodzą do nas petycje osób ze Stanów Zjednoczonych pytające: czy mamy mieć gorzej niż Rumunia? Rumunia tę umowę ma od 1973 roku. To jest kuriozalny zapis, zwalniający emeryturę od opodatkowania w obu krajach całkowicie. Było to czterdzieści lat temu, kiedy Stany Zjednoczone miały inną politykę podatkową niż obecnie. Od kilkunastu lat Stany mają jednoznaczną politykę i chcą opodatkowywać te przychody u zródła.” – powiedział Dyrektor Krysiak. (Wypowiedź spisuję z marnej jakości wideo i trochę skracam, więc pełny zapis może być trochę inny.)

Prawda o podatku dla nierezydentów od Social Security
Wystarczy wziąć do ręki wspomnianą Publikację IRS 901, żeby wszystkiego się dowiedzieć z pierwszej ręki.

Dziewięć krajów ma ze Stanami takie umowy, że podatki ich obywateli od Social Security są całkowicie zniesione, a dziesiąta Szwajcaria – zredukowane do 15% (czyli płaci 15% od 85% świadczeń). Stare umowy z lat siedemdziesiątych czy osiemdziesiątych mają tylko Egipt i Rumunia. Oto daty innych umów: Kanada – 1980 r. uaktualniona w roku 2007 i 2008; Niemcy – 1989 r., uaktualniona w 2006 i 2007; Irlandia – 1997; Izrael – 1997; Włochy – 1999; Japonia – 2003; Szwajcaria – 1996 r. oraz Wielka Brytania – 2001 r.

Widać, że Stany nie jednego „strategicznego” partnera zwolniły od podatków, lecz i innych. Dlaczego jesteśmy „strategicznym” partnerem w polityce czy wojnie, a nie w umowie podatkowej? Warto, żeby Polonia zadała to pytanie decydentom na najwyższym szczeblu.

Prawda o podatku dla nierezydentów od emerytur z sektora prywatnego
Czego Dyrektor Krysiak nie wspomniał, to fakt, ze prawie WSZYSTKIE kraje mają zniesione podatki od innych emerytur, czyli emerytur z sektora prywatnego (Pensions and annuities). I tu nóż w kieszeni się otwiera.

Na 58 krajów, z którymi Stany mają umowy podatkowe, w pełni opodatkowanych jest tylko 5 krajów (Wspólnota Niepodległych Państw (byłe republiki ZSRR), Dania, Francja, Filipiny i Polska), a 3 mają podatek zniesiony do 15 procent (Kanada, Indonezja, Afryka Południowa).

Po wejściu w życie negocjowanej przez cztery lata umowy, Polacy wracający do Polski bez amerykańskiego obywatelstwa będą mieli potrącane tyle co przedtem: 30 procent od emerytur zakładowych, związkowych, od świadczeń Workers Compensation, od rent odroczonych (annuities).

Na 58 krajów mających umowy podatkowe ze Stanami, obywatele tylko CZTERECH krajów oprócz Polski płacą pełne 30-procentowe podatki od emerytur z sektora prywatnego. Przez następne dekady Polacy będą płacić taki sam haracz, jak na mocy umowy podatkowej z 1974 roku.

Z powyższego wynika, że polscy negocjatorzy nie byli w pełni świadomi innych istniejących umów, albo w ogóle nie wiedzieli o istnieniu non-resident tax, który przecież podlega regulacjom umowy.
Podatki od emerytur społecznych tylko u źródła

Po wyjaśnieniu niemożności załatwienia niższych podatków od emerytur dla nierezydentów, Dyrektor Cezary Krysiak wyjaśnił, co Ministerstwo Finansów wywalczyło dla Polonii.

(…) Co mogliśmy zrobić, to zrezygnowaliśmy z opodatkowania Social Security w Polsce. W ramach własnej suwerennej jurysdykcji podatkowej, zrobiliśmy tyle, ile mogliśmy. To na 100%.”

Panie Dyrektorze. Zniesienie opodatkowania od Social Security w Polsce to żadna łaska. Modelowa umowa podatkowa OECD zakłada, że emerytury społeczne opodatkowane mają być tylko u źródła, a emerytury z sektora prywatnego – w kraju zamieszkania podatnika. Innymi słowy, świadczenia Social Security opodatkowane będą tylko w Stanach, a świadczenia ZUS i KRUS tylko w Polsce. Tak dogadał się cywilizowany świat, a ściślej – kraje zrzeszone w Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, a nie wywalczyło dzielne polskie Ministerstwo Finansów.

Na zakończenie zebrania sejmowej Komisji Łączności Polaków za Granicą były wzajemne podziękowania, uściski rąk. Kurtuazyjny Adam Lipiński spytał reprezentantkę Kongresu Polonii Amerykańskiej o jej wrażenia. Odpowiedziała: „Jestem bardzo zadowolona, że jest dyskusja i że moglibyśmy być częścią tej dyskusji”.

13 lutego przedstawiciele Polski i Stanów Zjednoczonych podpisali nową Umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania i zapobieganiu uchylania się od opodatkowania. Umowa wejdzie w życie po zakończeniu procedur ratyfikacyjnych, prawdopodobnie na początku przyszłego roku.

Elżbieta Baumgartner

Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek o profilu finansowym i konsumenckim, m.in. „Jak chować pieniądze przed fiskusem”, „Powrót do Polski”, „Amerykańskie emerytury”, „Emerytura reemigranta w Polsce”, „Ubezpieczenie społeczne Social Security”, „Otwieram biznes” i inne. Są one dostępne w polonijnych księgarniach oraz bezpośrednio od wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492. Spis tych i wielu innych poradników w internecie na stronie: www.poradniksukces.com