Archiwum KEDYW-u w IPN

Na stronie internetowej IPN czytamy:

W skład przekazanego do IPN archiwum KEDYW-u wchodzą obszerne meldunki sabotażowo-dywersyjne z terenu Okręgów Białostockiego, Lubelskiego i Nowogródzkiego AK z lat 1943-1944, m.in. meldunki komendanta Okręgu Białystok Władysława Liniarskiego ps. "Mścisław" dotyczące akcji dywersyjnych na transporty kolejowe, akcjach likwidacyjnych przeprowadzonych w ramach obrony koniecznej, działalności polskiej i sowieckiej partyzantki oraz ich wzajemnych relacji. W znakomity sposób ilustrują one stosunki polityczne i społeczne na tym terenie. Niezwykle ciekawie prezentują się sprawozdania z akcji dywersyjno-partyzanckiej w Okręgu Nowogródek AK z 1943 roku sporządzone i podpisane przez ówczesnego komendanta rtm./ppłk Jana Szulca ps. "Prawdzic", odzwierciedlające tragiczną sytuację ludności polskiej na kresach. W meldunku z dnia 1 sierpnia 1943 roku "Prawdzic" melduje m.in. ,że dnia 3 VI 1943 r. na terenie Ośrodka Stołpce zostały zorganizowane oddziały partyzantki polskiej. Powód – ucieczka miejscowej ludności przed terrorem sowieckim i przed mobilizacją do band sowieckich. […] Zostało spalone miasteczko Drewno. W Nalibokach rozbili bolszewicy samoobronę mszcząc się w bestialski sposób na ludności cywilnej /wymordowano 108 osób/ oraz w podobny sposób planowali opanować Iwieniec. Ludność Iwieńca żądała akcji ze strony partyzantki polskiej.

Wśród przekazanych dokumentów znajdują się także wytyczne Komendantów Głównych AK gen Grota Roweckiego ps. "Grabica" oraz gen Tadeusza Bora-Komorowskiego do akcji sabotażowo dywersyjnych, a także listy renegatów i osób zlikwidowanych przez AK za wrogą działalność na przestrzeni 1943 roku wraz z numerami meldunków dotyczących poszczególnych akcji.

Każdy dokument został oznaczony pseudonimem Zofii Maternowskiej ps. "Przemysława", która przechowywała archiwum od 1945 roku oraz adnotacjami o jego przekazaniu por. AK Zygmuntowi Ziemięckiemu-"Gałązce" w 1949 roku. W ręce bezpieki dokumenty trafiły w 1950 roku podczas aresztowania por. Ziemięckiego. Poszczególne dokumenty są czytelne i kompletne, jednak całość przekazanej dokumentacji ze względu na stan fizyczny zostanie poddana natychmiastowej konserwacji. Po opracowaniu będą mogły być udostępniane dla potrzeb badań naukowych prowadzonych przez historyków oraz do prowadzenia działalności dziennikarskiej, jak również możliwe będzie ich udostępniane innym osobom do tego upoważnionym.

Jak widać, nasza najnowsza historia wciąż jeszcze kryje wiele zagadek, które powoli lecz systematycznie rozwiązuje Instytut Pamięci Narodowej.

Jerzy Bukowski