Sytuacja polskiego szkolnictwa na Litwie

Na posiedzeniu 13 bm. Komisja zapoznała się z informacją Związku Polaków na Litwie nt. sytuacji polskich szkół w tym państwie.

Podczas posiedzenia poseł do Parlamentu Europejskiego z Litwy, przewodniczący Związku Polaków na Litwie Waldemar Tomaszewski poinformował, że w ramach tzw. optymalizacji sieci szkół na Litwie litewskie władze centralne i samorządowe dążą do likwidacji polskiego szkolnictwa. Zaznaczył, że polskie szkoły są nie tylko placówkami edukacyjnymi, ale centrami podtrzymywania polskiej tożsamości narodowej, kultury i podtrzymywania wspólnoty polskiej na Litwie. Wskazał, że Litwa nie przestrzega ramowej konwencji o ochronie mniejszości narodowych i traktatu polsko-litewskiego o współpracy. W jego ocenie walka z polskim szkolnictwem na Litwie nasila się. „Polskie szkoły są nękane, nauczyciele nie otrzymują pensji i wszystko zmierza do nauczania na tajnych kompletach w UE” – powiedział poseł Tomaszewski.

Przedstawicielka rodziców uczniów z polskiej szkoły podstawowej w Starych Trokach oraz dyrektor zagrożonego gimnazjum polskiego z Połukni mówiły o ustawie, która miała zagwarantować wyjątek w kwestii liczby uczniów, która musi być w klasie, by szkoła mogła działać samodzielnie, a nie stać się filią innej szkoły. Jednakże władze samorządowe przerzucają odpowiedzialność na władze centralne, a władze centralne twierdzą, że jest to w gestii samorządów - nie chcą stosować tych wyjątków. Sprawy obecnie są w sądzie. Dyrektor szkoły z Połukni podkreśliła, że za cztery lata zapewne większości polskich szkół będzie groziła likwidacja, gdyż klasy wówczas mają liczyć co najmniej 21 uczniów (obecnie 12).

Obecni na posiedzeniu przedstawiciele resortu edukacji i spraw zagranicznych mówili, że władze polskie na wszystkich szczeblach rozmawiają o tej kwestii z władzami litewskimi i mimo zapewnień strony litewskiej nic się w tej kwestii nie zmienia.

W ocenie posła Tomaszewskiego rozwiązaniem tej kwestii mogą być kompleksowe działania zmierzające do wzmocnienia polskiej społeczności na Litwie. Najlepiej widać to na przykładzie rejonu solecznickiego, gdzie Polacy pracują w samorządzie i nie dopuścili do takiej sytuacji jak w rejonie trockim.

Przewodniczący Komisji, senator Ujazdowski zadeklarował, że Komisja przed końcem roku zorganizuje jeszcze jedno posiedzenie poświęcone polskim szkołom na Litwie. Nie podzielił natomiast stanowiska, że nie można tej sprawy załatwić na poziomie rządu. W jego ocenie „trzeba zmienić kulturę polityczną - mniej propagandy patriotycznej, a więcej solidnej pracy”.

Według Macierzy Szkolnej w roku szkolnym 2022/2023 naukę w placówkach z polskim językiem wykładowym rozpoczęło ponad 12 tys. uczniów. Naukę w pierwszej klasie – ponad 1 tys. uczniów. Liczba polskich uczniów stanowi 3,61 proc. w stosunku do ogólnej liczby uczniów na Litwie. Polacy stanowią 6 proc. populacji mieszkańców Litwy.