Jest kompleksowy plan naprawy Trybunału Konstytucyjnego

"Zabawy z prawem naszego rządu i z Polską w Unii Europejskiej będą nas wszystkich dużo kosztowały. To koszt przyszłości naszej i naszych dzieci. To również ogromne pieniądze. Jeśli rząd nadal będzie brnął w swoje prawne paranoje, będziemy płacili olbrzymie kary za nieprzestrzeganie unijnego prawa.” - mówił lider Polski 2050 Szymon Hołownia, nawiązując do wniosku o rozstrzygnięciu wyższości Konstytucji nad prawem unijnym, który do Trybunału Konstytucyjnego złożył premier Mateusz Morawiecki.

Jutro pięcioosobowy skład Trybunału Konstytucyjnego pod przewodnictwem Julii Przyłębskiej ma zdecydować, czy i kiedy Polska będzie musiała przestrzegać unijnego prawa. Jeśli Trybunał uzna, że prawo unijne jest podrzędne wobec polskiej konstytucji, może to oznaczać pierwszy krok na drodze do wyjścia Polski z unijnego porządku prawnego. “Trybunał Konstytucyjny doszedł do wniosku, że teraz pokaże Unii Europejskiej kły i pazury, a Unia Europejska wystraszy się i Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), przerażony tą demonstracją sędziego Piotrowicza i przewodniczącej Przyłębskiej, na pewno ugnie się przed ich wolą. Tak nie będzie.” - skomentował lider Polski 2050.

W ramach cyklu programowego #WiemyJak eksperci z Instytutu Strategie 2050 przygotowali dwa alternatywne plany reformy Trybunału Konstytucyjnego. Oba wymagają zmiany Konstytucji, która mogłaby nastąpić po uprzednim przeprowadzeniu referendum w trybie art. 125 Konstytucji RP. Na konferencji prasowej te postulaty przedstawili członkowie zespołu ustrojowego Instytutu Strategie 2050, dr Marcin Radwan–Röhrenshef i dr hab. Dawid Sześciło.

Dr hab. Dawid Sześciło zaprezentował rozwiązanie zakładające likwidację Trybunału Konstytucyjnego i wzmocnienie sądowej (rozproszonej) kontroli konstytucyjności. Likwidacja TK i dalsze usamodzielnienie sądów powszechnych, administracyjnych i wojskowych w zakresie kontroli konstytucyjności prawa stanowi rozwinięcie tego, co dzieje się od kilku lat, czyli sytuacji, w której „zwykli sędziowie” coraz częściej sięgają do konstytucji w zwykłych ludzkich sprawach. Ten wariant opiera się na następujących założeniach:

• Trybunał Konstytucyjny ulega likwidacji. Każdy sąd może stwierdzić niekonstytucyjność przepisu na kanwie rozstrzyganej przez niego sprawy. Ma obowiązek wysłać informację na ten temat do Sejmu oraz Rzecznika Praw Obywatelskiej.
• Sejmowa Komisja Ustawodawcza ma obowiązek ustosunkowywać się do notyfikacji sądów i przygotowywać projekty zmian w niekonstytucyjnych ustawach.
• Kompetencję do wnoszenia inicjatywy ustawodawczej w celu wykonywania wyroków sądów o niekonstytucyjności prawa przyznaje się też Rzecznikowi Praw Obywatelskich.
• Aby uniknąć uchwalania niekonstytucyjnego prawa, tworzy się Radę Konstytucyjną z uprawnieniami do opiniowania konstytucyjności projektów ustaw.

“Musimy zacząć myśleć o instytucjach państwowych w inny sposób. Instytucja Państwowo wyposażona w tak silne kompetencje i jednocześnie pozbawiona kontroli powinna odejść do przeszłości.” - argumentował Dawid Sześciło

Dr Marcin Radwan–Röhrenshef przedstawił rozwiązanie, które zakłada realizację następujących kroków:

• Obecny skład Trybunału Konstytucyjnego, w składzie którego zasiadają „sędziowie dublerzy” a także osoby niespełniające wymogów dla sędziów, jak Krystyna Pawłowicz i Stanisław Piotrowicz zostaje odwołany.
• Zmienia się sposób wyboru sędziów TK: 1/3 wybiera Sejm za zgodą Senatu (opcjonalnie – większością kwalifikowaną), 1/3 Krajowa Rada Sądownictwa w porozumieniu z prezydiami prawniczych samorządów zawodowych; zaś kolejną 1/3 konwent marszałków województw. W odstępach czasowych, średnio co 1,5 roku a nie grupami jak obecnie. Według Marcina Radwana “To uniemożliwiłoby zdominowanie TK przez jakąkolwiek partię polityczną”
• Sędziowie TK są wyłaniani w równych odstępach czasowych, średnio co 1,5 roku, a nie grupami, jak obecnie.
• Zmienia się zakres kompetencji TK. Trybunał zajmować się będzie przede wszystkim sprawami obywateli, tj. wynikającymi ze skarg konstytucyjnych i pytań prawnych sądów a mniej „sprawami polityków”. Należy ograniczyć liczbę podmiotów, które są uprawnione do składania do niego wniosków abstrakcyjnych. Znacząco spadnie ryzyko upolitycznienia TK i przejęcia go przez jedną opcję, jak ma to miejsce dziś. “Ograniczyłoby to możliwość składania wniosków, które nie wynikają z realnie toczących się spraw, ale z politycznego zapotrzebowania, jak w przypadku z którym mamy aktualnie do czynienia (wniosek M. Morawieckiego) .” - powiedział Marcin Radwan

“Trybunał Konstytucyjny jest dziś symbolem degrengolady państwa. Działając na polityczne zamówienie przestał spełniać swoją konstytucyjną rolę”, argumentowała Paulina Hennig-Kloska. “Odbudowa demokratycznego państwa prawa będzie po wygranych wyborach naszym podstawowym obowiązkiem”, powiedziała posłanka Polski 2050.

Podczas konferencji Szymon Hołownia przedstawił nowego przedstawiciela struktur politycznych Polski 2050 - mecenasa Jacka Trelę, jednego z najbardziej uznanych, szanowanych i doświadczonych polskich adwokatów, wieloletniego prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej.

Mecenas Jacek Trela zapytany dlaczego dołącza do Polski 2050 odpowiedział: “Program prezentowany przez ruch jest propolski, dostosowany do potrzeb młodego i starszego pokolenia. Stworzony dla takiej Polski jaką chcieliśmy mieć w 2003 roku decydując w referendum o wstąpieniu do Unii Europejskiej. Chcemy wspólnie budować Polskę dla ludzi”.

Pełna analiza i szczegółowe rekomendacje Instytutu Strategie 2050:

https://strategie2050.pl/raport-system-kontroli-konstytucyjnosci-prawa-w-polsce-jak-wyjsc-z-zapasci/.

Analiza zostanie rozesłana do kilkudziesięciu organizacji pozarządowych, think-tanków, wydziałów prawa, samorządów zawodowych i partii politycznych celem konsultacji. Każdy może wziąć udział w konsultacjach wysyłając e-mail na adres: konsultacje@strategie2050.pl, ustosunkować się do tez zawartych w analizie lub zaproponować swoje kontrpropozycje. Raport z konsultacji zostanie zaprezentowany po wakacjach podczas debaty w Sejmie.

Zapis wideo i zdjęcia z konferencji prasowej: https://media.polska2050.pl