Pomnik misji Jana Karskiego stanie niebawem w Izbicy. Jego autor Andrzej Pityński uhonorowany został Orderem Orła Białego.

Urodził się w 1947 roku w Ulanowie w rodzinie o niepodległościowych i AK-owskich tradycjach, za co była ona prześladowana po wojnie. W krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych ukończył studia rzeźbiarskie pod kierunkiem profesorów Marian Koniecznego i Jerzego Bandury.

W 1974 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Jak się okazało, na stałe. Związał się z ośrodkiem rzeźbiarskim Seawarda Johnsona.  Rozgłos przyniosły mu realizacje kilkunastu pomników, w tym dzieł monumentalnych upamiętniających a ważnych wydarzeń historycznych w dziejach narodów polskiego i amerykańskiego.

Wszedł do historii Pomnikiem Katyńskim w Jersey City, sąsiadującym przez Hudson River z Manhattanem. Było to pierwsze powszechnie znane w świecie dzieło rzeźbiarskie upamiętniających tragedię katyńską. Drugi monument „Płomień wolności – Katyń” stanął w centrum Baltimore, nad brzegiem zatoki Chesapeake.

Inne realizacji, rzeźba Mściciel – zwana również Husarzem, stanęła na polskiej nekropolii narodowej na cmentarzu w Amerykańskiej Częstochowie, w pensylwańskim Doylestown. W Bostonie stanęła jego rzeźba plenerowa Partyzanci. W Polsce, powszechne uznanie budził monument „Patriota” górujący nad Stalową Wolą.

1 lipca br. Andrzej Pityński obchodził półwiecze pracy artystycznej. Z tej okazji, oprócz wielu innych dowodów uznania i podziwu, otrzymał Medal 75-lecia Misji Jana Karskiego.

W tych dniach w Izbicy instalowany będzie najnowsze dzieło artysty, pomnik Misji Jana Karskiego. Jego odsłonięcie nastąpi 3 grudnia br.

- Dlaczego zdecydował się pan na tę realizację? – pytamy Andrzeja Pityńskiego.
- Uważam Jana Karskiego za najwybitniejszego Polaka dwudziestego stulecia związanego z Ameryką i jednego z największych bohaterów ludzkości. Otaczam go czcią i podziwem. Nic dziwnego, że kiedy mój przyjaciel Waldemar Piasecki poprosił mnie o przygotowanie projektu upamiętnienia Jana Karskiego w Izbicy, zdecydowałem się od razu.  Z naszej dyskusji wyniknęła idea realizacji minimalistycznej w formie, ale wyrazistej treściowo.  Jest to blok kamienny o wymiarach jednego metra na trzy, w którym wycięta jest na wylot nisza, a w niej rzeźba ręki wyrywającej się ku niebu. Tylko tyle i aż tyle. Żydzi zwiezieni do getta – obozu tranzytowego w Izbicy wyciągali ręce o ratunek. Karski w mundurze ukraińskiego strażnika SS przedostał się do środka tego piekła i był świadkiem ładowania Żydów do transportu, który zabrał ich w ostatnią drogę do Bełżca.

W 75. rocznicę tej heroicznej akcji emisariusza Polskiego Państwa Podziemnego, która dała mu wiedzę naocznego świadka i weszła do jego słynnego raportu dostarczonego przywódcom brytyjskim i amerykańskim, pomnik będzie odsłonięty. Jestem dumny.

- Patronat honorowy nad 75-leciem Misji Jana Karskiego sprawuje prezydent Andrzej Duda. Czy będzie obecny na izbickiej uroczystości?
- Na pewno byłby to bardzo znaczący fakt dla wszystkich uczestników wydarzenia.

Symbolicznym akcentem pomnika jest rzeźba ręki wyrywajacej się z kamienia płyty ku niebu... Foto: Towarzystwo Jana Karskiego

- Pan będzie obecny?
- Niestety tylko duchowo. 20 listopada musze być z powrotem w Nowym Jorku. Wybieram się jednak do izbicy w połowie tygodnia na odbiór autorski pomnika. Nie ukrywam, że czekam na to niecierpliwie.

- W centrum Lublina, u wylotu ulicy Jana Karskiego, przed budynkiem Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego planowane jest odsłonięcie kolejnego pańskiego pomnika poświęconego misji Jana Karskiego…
- Jest taki plan, którego zwolennikami jest Towarzystwo Jana Karskiego i wojewoda lubelski Przemysław Czarnek. Przygotowałem koncepcję ideową realizacji. Zapoznał się z nią rektor KUL ksiądz profesor Antoni Dębiński i jak słyszałem jest sojusznikiem tej idei.  Odsłonięcie pomnika latem przyszłego roku mogłoby nawiązywać do 75. rocznicy raportowania Jana Karskiego prezydentowi Franklinowi Rooseveltowi w Białym Domu i 100-lecie KUL. Warto takiemu wyzwaniu poświęcić wszystkie siły.

- Jak skomentuje pan odznaczenie Orderem Orła Białego w Dniu Niepodległości?
- Jestem dumny i wzruszony. Służę Ojczyźnie jak potrafię.

Andrzej Duda dekoruje Andrzeja Pityńskiego Orderem Orła Białego. Foto: Krzysztof Sitkowski / Kancelaria Prezydenta RP.