Artysta z Sonderkommando w Auschwitz

- David Olere jest jedynym więźniem Sonderkommando, który swoje traumatyczne przeżycia w cieniu kominów krematoryjnych przelał na papier i płótno. Stąd ich unikatowa wartość, jako dokumentów ilustrujących dzieje Zagłady. Pochodzą od naocznego świadka i ukazują zarówno codzienność pracy Sonderkommando, jak i siłę traumy oraz wolę życia mimo wszystko osoby, która przeszła przez najciemniejsze z obozowych doświadczeń - powiedział PAP powiedział dyrektor Muzeum Piotr Cywiński.
Zdaniem szefowej działu zbiorów Agnieszki Sieradzkiej, Olere połączył artystyczną wizję z dokładnie odtworzonymi realiami obozowej rzeczywistości.

- Na jego obrazach pojawiają się więc ci, którzy nie przeżyli, czasem jako twarze-widma świadków przedstawionych na obrazach scen, czasem stanowią oni główny temat dzieła. Piętnuje też sprawców wydarzeń, którzy w jego sztuce również zajmują dużo miejsca. Prace artysty zawierają wątki autobiograficzne. Pokazywał to, co trzymało go przy życiu i ostatecznie pozwoliło przetrwać: miłość do żony, znajomość języków, możliwość zdobycia dodatkowej porcji jedzenia. Często też na obrazach widzimy samego autora, z wytatuowanym numerem na ręku, jako więźnia obozu Auschwitz, który widział na własne oczy proces Zagłady - wyjaśniła w rozmowie z PAP.

Te rysunki i obrazy są jedynym ikonograficznym przedstawieniem pracy komór gazowych i krematoriów, których detale znali wyłącznie członkowie Sonderkommando.

- Można z nich odczytać nie tylko szczegóły konstrukcyjne tych budynków. Są one także cennym źródłem informacji na temat pracy i stosunków panujących wśród więźniów Sonderkommando - powiedział PAP kierownik Centrum Badań w Muzeum Piotr Setkiewicz.

Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau posiadało dotychczas tylko jeden obraz pędzla Olere, który ofiarował mu trzy lata temu członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej i wiceszef francuskiej Fundacji Pamięci Szoah Serge Klarsfeld.

- Obecnie posiadamy największy na świecie zbiór obrazów namalowanych przez tego autora. Kilka pozostałych dzieł jest w posiadaniu jerozolimskiego instytutu Yad Vashem, a kilka znajduje się w rękach prywatnych. Kilkadziesiąt szkiców czarnobiałych trafiło też do kolekcji Lohamei haGetaot w Izraelu - dodał w rozmowie z PAP dyrektor Cywiński.
Pozyskanie obrazów możliwe było dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W przyszłym roku Muzeum zamierza zorganizować wystawę prac artysty.

„David Olere urodził się 19 stycznia 1902 r. w Warszawie. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1918 r. wyjechał do Berlina, a następnie do Paryża, gdzie osiadł już na stałe. Należał do tzw. szkoły paryskiej. Pracował dla różnych wytwórni filmowych. Tworzył scenografie, kostiumy i plakaty reklamowe m.in. dla Paramount Pictures, Fox i Gaumont. 20 lutego 1943 r. ze względu na żydowskie pochodzenia został aresztowany przez policję francuską i umieszczony w obozie Drancy. Stamtąd 2 marca deportowano go do niemieckiego obozu Auschwitz. Przez cały okres pobytu w obozie pracował w Sonderkommando. 19 stycznia został wraz z innymi więźniami został wyprowadzony przez Niemców w Marszu Śmierci na zachód. Trafił do obozów Melk i Ebensee, podobozów KL Mauthausen. Został wyzwolony 6 maja. Wrócił do Paryża. Zmarł w 1985 r. Po wojnie Olere w rysunkach i obrazach utrwalał obozowe przeżycia. Zdaniem Agnieszki Sieradzkiej w jego pracach widać kolejne etapy zagłady. Uwidocznił na nich ludzi w rozbieralni, w komorze gazowej, sceny hali pieców i grzebanie ciał. Zobaczyć można eksperymenty medyczne, torturowanie i zabijanie więźniów przez strażników z SS” - czytamy w depeszy Polskiej Agencji Prasowej.
 

Stanisław Dębicki
Dziennik Polonijny
Polish Pages Daily News