Habilitacyjny dylemat

Sprawa będzie zapewne przedmiotem długiej debaty, zresztą nie po raz pierwszy w ostatnich latach. Ten problem zaprząta bowiem co pewien czas uwagę środowiska akademickiego, a racje są w nim podzielone. Jedni chcieliby utrzymania drugiego i zarazem najwyższego w hierarchii stopnia naukowego (profesor jest - podobnie jak magister - tytułem), powołując się na niemiecki system, drudzy przywołują z kolei przykład uczelni anglosaskich, na których kontrakty profesorskie zawiera się z rokującymi dobre nadzieje doktorami.    

Jeszcze inni proponują pośrednie rozwiązanie tej kwestii: habilitacja powinna pozostać, ale nie musi się jej zdobywać w tradycyjny sposób, czyli pisząc czysto warsztatową pracę, która najczęściej trafia na zawsze na biblioteczne półki, ponieważ z natury bywa dosyć nudna i hermetyczna. Dlaczego nie mogłyby jej zastąpić artykuły oraz książki, opublikowane przez pracownika nauki w prestiżowych wydawnictwach po uzyskaniu doktoratu, a w dodatku cieszące się uznaniem czytelników także spoza ściśle akademickiego kręgu?     

Czy jeśli zdolny matematyk rozwiąże jakieś istotne równanie, nad którym bez wymiernego rezultatu trudziły się pokolenia jego poprzedników, a dowód zajmie mu dwie strony maszynopisu, to nie zasługuje na natychmiastowe uhonorowanie jego talentu habilitacją? Po co ma zapełniać kolejne ryzy papieru pisaną na siłę i wyłącznie dla uzyskania kolejnego stopnia pracą, skoro świat nauki słusznie będzie go podziwiał wyłącznie za owo epokowe osiągnięcie?    

Może wystarczy więc po prostu zmienić zasady przyznawania stopnia doktora habilitowanego, odstępując od wymogu pisania sążnistego dzieła na rzecz oceny dorobku naukowego kandydata, dokonywanej przez profesorów z innych niż jego macierzysta uczelni, by uniknąć zarzutu subiektywizmu? Wiem, że przywiązanie do wieloletniej tradycji to w środowisku naukowym święta rzecz, ale trochę elastyczności w jej stosowaniu nie zawadzi.

Jerzy Bukowski