Historia dworu Michałowskich

Jego rola jako litewskiego przybysza, w dodatku niedawno ochrzczonego była dość trudna, zwłaszcza wobec możnowładców małopolskich. Toteż, najchętniej odwiedzał te zakątki polskiej ziemi, które były mu najbardziej nieprzychylne i wrogie. Był więc częstym gościem we wsi Laskowa, którą polski władca pragnął uświetnić budując domy mieszkalne i kaplicę modlitewną. Nowo mianowany król przebywał stale w Krakowie, a rozbudowę Małopolski, w tym także wsi Laskowa, powierzył swoim wielkorządcom. Początkowo dworek w Laskowej Beskidzkiej był niewielki, jednokondygnacyjny, którego ściany były wykonane z tak zwanego dwuwarstwu prostego. Ich konstrukcja polegała na tym, iż od zewnątrz drewniane ściany były zabielane wapnem z domieszką gipsu.

Zaś ściany, które znajdowały się wewnątrz dworku, były impregnowane tylko żywicą. Od XV stulecia, do początku XVI wieku, dworek ten należał do rodu Snitków, którzy znani byli w całej Rzeczpospolitej z udziału w sejmach, naradach wojennych, jak też i poselstwach do obcych monarchów sąsiadujących z Polską. Snitkowie, choć był to ród wielce znaczący, byli przedstawicielami ubogiej szlachty. Dworek w Laskowej nie był zatem wyposażony w obrazy, meble, ozdobną sztukaterię, czy też drogą porcelanę. W dworku znajdował się jedynie niewielki kominek zbudowany z białego piaskowca, ozdobiony w górnej części odlewami żeliwnymi przedstawiającymi koligacje herbowe rodu, były tam także hebanowe zegary, jak również łoża dębowe i stół modrzewiowy intarsowany buczyną.

Podobno właściciele tejże posiadłości chodzili przyodziani w niedrogie, często naprawiane ubrania, ale słynęli w całej okolicy ze swej niezwykłej szlachetności i dobroduszności. W początkach wieku XVI, całą okolicę wraz z dworkiem nabyła bogata rodzina Laskowskich, której senior Jan Janusz wsławił się uczestnictwem w pogromie wojsk krzyżackich dokonanym przez króla Zygmunta Starego w latach 1519-1521. Do 1689 roku miejscowość była dalej własnością rodziny Laskowskich, jednakże sam dworek uległ znacznemu zniszczeniu. Podobno rodzina ta w 1677 roku, zmuszona była przeprowadzić się pod Kraków, by w Laskowej wybudować nowy dworek, wraz z nowoczesnym jak na owe czasy obejściem gospodarskim. Budowniczym dworu był najprawdopodobniej Andrzej de Lipie Laskowski, sędzia sądecki, który z czasem stał się właścicielem całej miejscowości.

Podczas wojen, które w XVII wieku rozgrywały się na ziemiach polskich, rodzina Laskowskich wiele z cennego sprzętu sprzedała by wspomóc armię królewską. Dworek laskowski bardzo wtedy ucierpiał, ponieważ nie było za co przeprowadzać w nim regularnych renowacji. W 1689 roku, zadłużone dobra Laskowskich wykupił biskup krakowski Jan Małachowski, który przekazał dworek na wilegiaturę i uposażenie dla ufundowanego przez siebie Zgromadzenia Księży Misjonarzy w Krakowie sprowadzonych z Francji. Tam nazywani byli lazarystami, a polska ludność nazywała ich „Francuzami od krzyża" lub „modlącymi się paryżanami”. Zakonnicy zamienili dworek w mały klasztor, przekształcając między innymi salon w kaplicę Najświętszej Maryi Panny, ozdabiając ją polichromowanym stropem z alabastrowymi sztukateriami i rzeźbieniami ornamentowymi. Parter budynku został częściowo podpiwniczony, co wzmocniło jego konstrukcję, a tym samym nadano mu bardziej ufortyfikowanego wyglądu.

Dwór otoczony jest zewsząd pozostałościami dawnego parku, w pobliżu którego znajdują się zabudowania gospodarcze przypominające dawny folwark z przełomu XVIII i XIX wieku, ze wzniesioną tam kapliczką i figurą św. Jana Nepomucena, która jak wierzono, miała uchronić mieszkańców Laskowej od pożarów i wrogiego wojska.

Ponowna zmiana właścicieli tej posiadłości, związana jest z rozbiorami Polski i sekularyzacją dóbr klasztornych pod koniec XVIII wieku. Początkowo dobra te przejęli Austriacy. Jednakże, nie potrafili oni dobrze gospodarować tymże majątkiem, który z dnia na dzień podupadał. Toteż w 1821 roku, laskowski dwór z zabudowaniami gospodarczymi i ziemią zakupili bracia Skrzyńscy (Aleksander, Jakub  i Ignacy). W roku 1821 zmarł cesarz Franuzów Napoleon Bonaparte, dzięki któremu Polacy otrzymali z rąk cara Aleksandra, Królestwo Polskie. Podobno wspomniani bracia nazywali ten dworek Bonapartówką, nawiązując do daty, w którym go nabyli.

Skrzyńscy należeli w XIX - wiecznej Polsce do Towarzystwa Patriotycznego, którego celem było szerzenie wiedzy o kraju, którego nie było na mapach politycznych świata. To właśnie bracia Skrzyńscy organizowali wieczorki poezji i literatury polskiej, która w znamienity sposób podsycała w młodych Polakach uczucia miłości do kraju przodków i szczególnego patriotyzmu. Za udział w tajnych zgromadzeniach patriotycznych, bracia Skrzyńscy skazani byli przez rząd galicyjski na rozstrzelanie, a po tych jakże wielkich ludziach zostało jedynie ich dobre imię i dworek, który kolejny raz zmienił właściciela. W 1877 roku, nabywcą majątku w Laskowej byli Żochowscy, którym także nie obca była sprawa odzyskania niepodległości przez uciemiężony rozbiorami kraj. Udział w tajnych naradach konspiracyjnych był przyczyną do przymusowej emigracji Edmunda Żochowskiego, a następnie jego synowca Konrada. Początek wieku XX, nie był dla kraju łaskawy. Jak wiele różnych miast polskich, tak też i Laskowa, ucierpiała podczas rozgrywającej się na naszych terenach I wojny światowej. Mimo, że część laskowskiego dworku doszczętnie spłonęła, to i tak dla wielkich patriotów i koneserów tego co polskie, dwór ten stanowił okazałą wartość. Tak więc, od 1924 roku majątek przejmuje rodzina Michałowskich z Dąbia, której najstarszy syn Zygmunt Michałowski ożenił się z Jadwigą - córką Edmunda Żochowskiego.

W 1934 roku, dekretem dziedziczenia, majątek w Laskowej wraz z dworem zapisany zostaje na rzecz ich syna Antoniego Michałowskiego. Ród Michałowskich posiada certyfikat szlachecki, świadczący o przynależności tej rodziny do szlachty stanu rycerskiego, herbu Jasieńczyk. Ród ten został sprowadzony do Laskowej z Dąbia przez Konrada Kryspina Żochowskiego, który czując zbliżający się kres jego życia, zapisał dwór rodowi Michałowskich, na zasadzie dziedziczenia testamentowego polegającego na tym, iż po urodzeniu męskiego potomka tego rycerskiego rodu, dwór zostaje przepisany na tegoż właśnie spadkobiercę. W 1945 roku, Michałowscy podzielili losy innych rodzin ziemiańskich, bowiem komunistyczna władza nakazała im w ciągu 24 godzin opuścić majątek. Po 1945 roku dwór popadł w ruinę, później w budynku mieściło się schronisko młodzieżowe i przedszkole. W 1991 roku dwór przejmuje Gmina Laskowa, a w lipcu 1992 roku, korzystając z prawa pierwokupu, Antoni i Eugenia Michałowscy nabywają na wyłączną własność dwór wraz z obejściem gospodarskim. Obecnie, po śmierci męża dwór zamieszkuje jedynie pani Eugenia wraz z synem.
 
Na uwagę zasługuje fakt, iż jeszcze po 1946 roku, przy elewacji wschodniej istniała przybudówka mieszcząca tak zwaną kuchnię dworską, w której jak podaje stara legenda stacjonowały wojska Henryka Dąbrowskiego wracające z Włoch na pomoc powstańcom polskim.



Ewa Michałowska Walkiewicz.