W wielokrotnie opisywanej tutaj przeze mnie galerii wielkich Polaków XX wieku krakowskiego parku im. doktora Henryk Jordana przybyło 31 sierpnia kolejne popiersie: generał Elżbiety Zawackiej-„Zo”. Jest to czwarta uwieczniona w ten sposób kobieta obok Marii Skłodowskiej-Curie, Danuty Siedzikówny-„Inki” i profesor Karoliny Lanckorońskiej.
Monument, którego autorem jest rzeźbiarz Wiesław Domański, stanął między popiersiami twórcy harcerstwa Andrzeja Małkowskiego i postumentem pod rzeźbę księdza biskupa Albina Małysiaka (odsłonięte przewidziane jest na wiosnę 2015 roku).
Elżbieta Zawacka urodziła się 19 marca 1909 r. w Toruniu. W II Rzeczypospolitej była nauczycielką i komendantką Regionu Śląskiego Przysposobienia Wojskowego Kobiet. Wzięła udział w kampanii wrześniowej, należała do Służby Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Do końca 1940 roku kierowała łącznością Okręgu Śląskiego ZWZ, by potem trafić do służby kurierskiej pod pseudonimem „Zo”.
„Wielokrotnie nielegalnie przekraczała granice przenosząc wiadomości i meldunki. Szkoliła też innych kurierów. Pełniła funkcję zastępcy szefa Zagrody - Działu Łączności zagranicznej Oddziału V Sztabu Komendy Głównej AK. Jej najsłynniejszy rajd wiódł poprzez Niemcy, Austrię, Francję i Hiszpanię do Anglii. Na własną prośbę powróciła do okupowanego kraju, skacząc ze spadochronem 10 września 1943 r. Pracowała w szefostwie Wojskowej Służby Kobiet KG AK. Po zakończeniu wojny włączyła się w struktury konspiracji antykomunistycznej w ramach organizacji Wolność i Niezawisłość. Powróciła także do pracy pedagogicznej - ukończyła studium pedagogiki społecznej i rozpoczęła pracę doktorską. W 1951 r. została aresztowana przez Urząd Bezpieczeństwa i była więziona do 1955 r. Później powróciła do pracy naukowej i pedagogicznej. W 1965 r. uzyskała doktorat, a w 1972 r. habilitację i wróciła do rodzinnego Torunia, gdzie podjęła pracę na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Instytucie Pedagogiki i Psychologii” - przypomniała jej życiorys Polska Agencja Prasowa.
Prze cały okres powojenny gromadziła materiały do dziejów Armii Krajowej, działała też w środowisku kombatantów AK. Z pracy na UMK odeszła z powodu zlikwidowania kierowanego przez nią Zakład Andragogiki, co powszechnie przypisywano naciskom Służby Bezpieczeństwa.
Powołała do życia Fundację Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Kobiet w Toruniu. W 1992 roku została honorową obywatelką rodzinnego miasta, w 2006 roku otrzymała stopień generała brygady, wkrótce potem Order Orła Białego. Była odznaczona Krzyżem Orderu Virtuti Militari i pięciokrotnie Krzyżem Walecznych. Zmarła 10 stycznia 2009 roku w Toruniu.
Jerzy Bukowski
Dziennik Polonijny
Polish Pages Daily News
KATALOG FIRM W INTERNECIE
