Gdzie powinien stać pomnik Orkana?

- Pomimo wcześniejszych zapewnień burmistrza i radnych złamano dane naszej organizacji słowo o pozostawieniu pomnika przed Ratuszem. Rada miasta tą bezprecedensową uchwałą ignoruje głos wyborców, a decyzja ta kładzie się wielkim cieniem na pozytywnym postrzeganiu miasta - powiedział Polskiej Agencji Prasowej prezes ZP Maciej Motor - Grelok.

Zdaniem władz Związku Orkan był tak wybitną i zasłużoną dla regionu postacią, że jego pomnik powinien pozostać w centralnym miejscu stolicy Podhala.

- Pod pomnikiem organizujemy wiele uroczystości patriotycznych, nie wyobrażamy sobie, abyśmy mieli iść w inne miejsce - dodał Motor – Grelok.

W odpowiedzi na te zarzuty burmistrz Nowego Targu Marek Fryźlewicz wydał następujące oświadczenie:

"Ze zdziwieniem i niedowierzaniem przyjąłem informacje przekazywane przez środki masowego przekazu po wtorkowym proteście Związku Podhalan pod pomnikiem Władysława Orkana.

W szczególności padające pod moim adresem zarzuty o kłamstwo odnośnie miejsca przeniesienia tego pomnika. Decyzja taka jest podejmowana wyłącznie przez Radę Miasta, która w tym przypadku miażdżącą przewagą głosów, przy zaledwie jednym przeciwnym i dwóch wstrzymujących, podjęła suwerenną decyzję.

Zwracając uwagę, iż to nie ja, lecz grupa Radnych podjęła inicjatywę uchwałodawczą, przypominam, że uchwały Rady, burmistrz miasta jako organ wykonawczy jest obowiązany wykonywać bez względu na własny pogląd na ten temat. Moje stanowisko w tej sprawie jest Zarządowi Głównemu Związku Podhalan doskonale znane i nie zmieniło się.

Zadziwiające jest, że przedstawiciele Zarządu Głównego Związku Podhalan, organizacji mającej swoich przedstawicieli w wielu samorządach, nie posiadają tej podstawowej wiedzy i rozsiewają pozbawione sensu oskarżenia."

Jak powiedział PAP doradca burmistrza Piotr Rayski - Pawlik, uchwała o przeniesieniu pomnika została przyjęta niemal jednogłośnie: 17 radnych głosowało za i tylko jeden był przeciw. Monument musi być zaś przeniesiony jeszcze w tym roku ze względu na rewitalizację rynku.

„Pomnik Orkana ufundował w 1934 roku Związek Podhalan w Ameryce Północnej. Wówczas został on usytuowany na placu Słowackiego i stał tam do wybuchu II wojny światowej. Po wojnie na placu Słowackiego powstał pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej, dlatego powrót pomnika Orkana w to miejsce był niemożliwy. W 1950 roku monument stanął na płycie rynku przed Ratuszem. W 2003 roku pomnik został przeniesiony do rodzinnej wsi Orkana Niedźwiedź koło Rabki, a w Nowym Targu postawiono kopię monumentu” - czytamy w depeszy PAP.

Motor – Grelok przypomniał, że już w 1934 roku było nieporozumienie pomiędzy fundatorami a władzami Nowego Targu co do miejsca ustawienia pomnika: pierwsi chcieli od początku, aby stał przed Ratuszem, a ówczesny burmistrz miasta zaproponował kompromis, czyli właśnie pl. Słowackiego.

„Władysław Orkan pisarz tworzący w okresie Młodej Polski, właściwie nazywał się Franciszek Ksawery Smaciarz. Urodził się 27 listopada 1875 roku w Porębie Wielkiej. Orkan jest autorem dramatów, wierszy, powieści i nowel. Zajmował się także publicystyką pisząc m.in. do <Gazety Podhalańskiej>. W 1914 r. poeta został żołnierzem 4. Pułku Legionów. W 1919 roku Orkan objął przewodnictwo w Związku Podhalan i stworzył <Wskazania dla synów Podhala>, w których pisał m.in. o konieczności zachowania rodzimej kultury Podhala. Dzieło to stało się wskazówką dla kolejnych pokoleń górali. Władysław Orkan zmarł 14 maja 1930 roku w Krakowie. Został pochowany na cmentarzu dla zasłużonych w Zakopanem” - napisała w depeszy Polska Agencja Prasowa.

Jerzy Bukowski