Biuletyn Instytutu Józefa Piłsudskiego Nr 9/2011, Wrzesień 2011

Grupa osób związanych z radiem podjęła działania zmierzające do powstania rozgłośni radiowej działającej jako organizacja non-profit i nadającej audycje w języku polskim. W skład tej grupy wchodzą Elżbieta Gruszfeld, Ewa Jaczyński, Izabela Laskowska, Monika Galik i Wojciech Maślanka. Grupa ta wystosowała apel, w którym czytamy co następuje:

Naszym priorytetem będzie dostarczanie słuchaczom rzetelnych informacji z Polski, USA i ze świata, przekazywane na bieżąco istotnych kwestii lokalnych, jak również ciekawostek i porad z różnych dziedzin, promowanie polskiej muzyki, kultury, obyczajów, tradycji. Pełna dyspozycyjność, profesjonalizm, wieloletnie doświadczenie w branży radiowej zarówno w Polsce jak i w USA, otwartość na potrzeby naszych odbiorców i reklamodawców oraz utrzymywanie z nimi jak najlepszych relacji - oto podstawowe elementy strategii kreowania przez nas pozytywnego wizerunku Polonii.

Instytut Piłsudskiego popiera tę inicjatywę, szczególnie w obliczu niedawnej likwidacji polskiego radia, które pełniło ważną rolę w społeczności polskiej w Nowym Jorku. Kontakt: Wojciech Maślanka. Tel. 347 602-3622.

The Exile Mission: książka Anny Jaroszyńskiej-Kirchmann

Książka autorstwa członka Zarządu Instytutu, prof. Anny Jaroszyńskiej-Kirchmann z Eastern Connecticut State University, została wydana ostatnio w miękkiej oprawie. The Exile Mission: The Polish Political Diaspora and Polish Americans, 1939-1956 (Ohio University Press: 2004) traktuje o losach polskich immigrantów, którzy przybyli do Stanów Zjednoczonych po drugiej wojnie światowej i o ich stosunkach z tzw. Starą Polonią, osiadłą w Ameryce od przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku. Kilka egzemplarzy książki z podpisem autorki jest dostępnych do zakupu w siedzibie Instytutu.

Nowości książkowe

Do Instytutu przychodzą w darze ciekawe nowości wydawnicze: książki historyczne, biografie, albumy itp. Zapraszamy do przeglądania czy czytania tych publikacji na miejscu w naszej galerii, w godzinach pracy Instytutu lub przed wydarzeniem wieczornym, takim jak wykład, spotkanie czy pokaz filmowy. Tytuły niektórych z tych książek otrzymanych ostatnio z IPN podane są w dziale Podziękowania.

Wydarzenia

List od prezesa Instytutu Pamięci Narodowej

W lipcu otrzymaliśmy list od Łukasza Kamińskiego, który objął niedawno stanowisko prezesa IPN. W liście tym między innymi czytamy:

Pragnę na Pani ręce przekazać wyrazy wielkiego szacunku dla wszystkich osób związanych z działalnością Instytutu Piłsudskiego w Stanach Zjednoczonych. Rola - działającego w Ameryce od 1943 roku - Instytutu w zakresie dokumentowania najnowszej historii Polski jest nie do przecenienia. Zaangażowanie jego pracowników, a także oddanie ideałom Polski Niepodległej były główną przyczyną uhonorowania Instytutu dwa lata temu nagrodą "Kustosz Pamięci Narodowej" przyznawaną przez IPN.(...)

Ambasador Witold Sobków w Instytucie

 W dniu 13 lipca odwiedził Instytut Witold Sobków, ambasador w Stałej Misji RP przy ONZ. W spotkaniu uczestniczyli niektórzy członkowie Rady Dyrektorów. Ambasador wręczył Magdzie Kapuścińskiej dwa ręcznie wykonane drewniane bączki, ozdobione motywami strojów ludowych Kujaw i Mazowsza, pomysłu Moniki Wilczyńskiej i Krzysztofa Smagi. Są to upominki, które wręcza się zagranicznym delegacjom podczas polskiej rezydencji w Unii Europejskiej. W sumie wykonano ich ponad 5000. Dwóm członkom Rady udało się zawirować bączki na podłodze Instytutu, co wzbudziło ogólną radość.

 Dyrektor dr Iwona Korga opowiedziała o naszej placówce i oprowadziła gościa po galerii, archiwum i bibliotece. Ambasador pięknie wpisał się do Złotej Księgi:

Jestem zaszczycony, że mogę być gościem w tak ważnym miejscu, centrum polskości w Nowym Jorku. Dzięki takim instytucjom i bezinteresownej ciężkiej pracy osób, które pragną krzewić polską historię, tą prawdziwą, nigdy nie zapomnimy, skąd pochodzimy, co reprezentujemy jako naród i dlaczego możemy być dumni.

Pokaz filmu Oni szli szarymi szeregami

Projekcja filmu w reżyserii Mariusza Malca, która odbyła się 19 lipca zgromadziła dużą ilość osób, w tym też sporo młodzieży. Jest to przejmująca opowieść o konspiracyjnych działaniach  dzieci i młodzieży skupionej w Związku Harcerstwa Polskiego w czasie II wojny światowej. W fabularyzowanym filmie wypowiadają się żyjący jeszcze uczestnicy wydarzeń: członkowie Zawiszy, Bojowych Szkół i Grup Szturmowych biorący bezpośredni udział w akcjach sabotażowych i dywersyjnych. Obraz przypomina o legendarnych postaciach bohaterów książki  Kamienie na szaniec: Zośki, Rudego, Alka i innych, którzy zginęli w latach 1942-1944.

Po filmie, w czasie dyskusji okazało się, że na sali jest pani, która walczyła w Szarych Szeregach. Ze wzruszeniem opowiedziała o swoich przeżyciach.

Naukowcy z Wojskowego Biura Badań Historycznych.

W instytucie przebywają pracownicy naukowi z Wojskowego Biura Badań Historycznych w Wojskowym Centrum Edukacji Obywatelskiej. Dr Grzegorz Jasiński i Wojciech Markert korzystają z naszych materiałów archiwalnych przez dwa tygodnie (na przełomie sierpnia i września). W programie przewidują wygłoszenie dwóch wykładów: na temat Powstania Warszawskiego i 1 Brygady Spadochronowej w czasie II wojny światowej.

Pracownicy Instytutu Pamięci Narodowej

W ramach kontynuowanej współpracy, 21 sierpnia przyjechali do Instytutu dwaj pracownicy IPN: Jacek Słoma i Konrad Waśniewski, aby przez miesiąc wykonywać digitalizację wybranych dokumentów archiwalnych z kolekcji Radio Wolna Europa. Wyjazdy te są atrakcyjne dla obu stron i mamy nadzieję na ich stałą kontynuację.

Wykład Związek Sowiecki a Powstanie Warszawskie

W dniu 23 sierpnia dr Grzegorz Jasiński, kierownik Wojskowego Biura Badań Historycznych działającego w ramach Wojskowego Centrum Edukacji Obywatelskiej wygłosił wykład pt. Związek Sowiecki a Powstanie Warszawskie połączone z prezentacją zdjęć i dokumentów. Licznie zgromadzona publiczność w skupieniu wysłuchała interesującej prelekcji. Potem na stąpiły ciekawe pytania i wspomnienia zgromadzonych w dużej części byłych mieszkańców Warszawy. Przy lampce wina dzielono się opowieściami z tamtych lat.

In memoriam

Andrzej Beck (1926 - 2011)

Władze Instytutu ze smutkiem przyjęły wiadomość o śmierci Andrzeja Becka w dniu 18 lipca br.

Urodził się 11 września 1926 r. jako syn Józefa Becka, ministra spraw zagranicznych II RP i Marii Słomińskiej. Po wybuchu II wojny światowej wraz z matką opuścił Polskę i przez Rumunię, Włochy, Francję i Portugalię przybył w 1940 r. do USA.  W 1944 przyłączył się do Polskiej Armii w Szkocji. Był absolwentem szkoły podchorążych artylerii w Szkocji (1945), żołnierzem 4 pułku artylerii przeciwpancernej. W 1946 r. powrócił do USA. Ukończył studia inżynierskie na Rutgers University, NJ. Pracował jako inżynier w Waterbury Farrel (od 1958), dyrektor handlowy (1971–1977) i wiceprezes. W 1983 r. założył własną firmę Eastport Trading w Cheshire, CT. Żoną Becka była Ewa Jędrzejewicz, córka przedwojennego ministra edukacji Wacława Jędrzejewicza, który później powołał Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku.

Andrzej J. Beck był działaczem organizacji polonijnych, w tym Kongresu Polsko-Amerykańskiego i Północnoamerykańskiego Centrum Badawczego Spraw Politycznych. Był także członkiem Rady Doradczej ds. programu polskich studiów w Central Connecticut State University.

Związany z Instytutem Piłsudskiego przez długie lata, obejmował stanowisko prezesa w okresie od 1993 r do 1999 r. a potem do 2008 r. był wiceprezesem. Instytut zawsze będzie wdzięczny za jego pomoc i kierownictwo w różnych dziedzinach działalności. Pozostanie w naszej pamięci jako wytrawny dyplomata,  przyjaciel i lider Instytutu.

Informacje Instytutu Piłsudskiego w Londynie

Z okazji Święta Żołnierza Instytut Józefa Piłsudskiego przygotował wystawę fotograficzną Wilno-miasto bez imienia. Ekspozycja ukazywała barwne życie Wilna okiem przedwojennych fotografów. Bezcennym uzupełnieniem wystawy były pamiątki, dokumenty i fotografie z osobistych kolekcji, nadesłane specjalnie na tę okazję przez osoby związane z Wilnem. Ekspozycja wzbudziła duże zainteresowanie zwiedzających. Wystawę można było oglądać od 6 do 19 sierpnia.

Rocznice

Marsz Szlakiem I Kompanii Kadrowej

Pierwsza Kompania Kadrowa to pododdział piechoty utworzony 3 sierpnia 1914 r. w Krakowie przez Józefa Piłsudskiego z połączenia członków Strzelca Polskich Drużyn Strzeleckich jako zalążek Wojska Polskiego.

Kompania wymaszerowała 6 sierpnia o godzinie 2:42 w stronę Miechowa w Michałowicach obalając rosyjskie słupy graniczne. Po zajęciu Kielc i bezskutecznej próbie przebicia się do Warszawy w celu wywołania powstania, Pierwsza Kadrowa powróciła do Krakowa, stając się zalążkiem Legionów Polskich. Tworząc Pierwszą Kompanię Kadrową Józef Piłsudski w dniu 3 sierpnia powiedział:

Żołnierze! Spotkał nas ten zaszczyt niezmierny, że pierwsi pójdziecie do Królestwa i przestąpicie granice rosyjskiego zaboru jako czołowa kolumna wojska polskiego, idącego walczyć za oswobodzenie Ojczyzny. Patrzę na was jako kadry, z których rozwinąć się ma przyszła armia polska i pozdrawiam was jako Pierwszą Kadrową Brygadę.

Co roku od 30 lat w Krakowie w dniu 5 sierpnia rozpoczyna się Marsz Szlakiem I Kompanii Kadrowej, którego komendantem jest Jan Józef Kasprzyk. W tym roku, w 97. rocznicę Czynu Legionowego, Marsz odbywa się pod honorowym patronatem pani Karoliny Kaczorowskiej, małżonki ostatniego przezydenta II Rzeczypospolitej Ryszarda Kaczorowskiego, na historycznej trasie Kraków (Oleandry) - Kielce. Marsz trwa 7 dni: od 5 do 12 sierpnia.

Uroki poszukiwań archiwalnych

W tygodniku Nowiny 4 Dywizji Piechoty z maja 1946 r. na okładce wydrukowano zwrotkę z poezji podziemnej Powstania Warszawskiego:

Tu bije serce Polski. Tu mówi Warszawa.
Niech pogrzebowe pieśni znikną z audycji.
Nam ducha starczy dla nas. I starczy dla Was.
Oklasków też nie trzeba.
.........................Trzeba amunicji ....

Z Archiwum Piłsudskiego - z teczki Pamiątki po Marszałku. Notatka o pobytach Józefa Piłsudskiego w Rumunii.

W 1928 r. 6-cio tygodniowy urlop Marszałka przeznaczony był na wypoczynek i głębokie studium rumuńskiego sojusznika. Piłsudski wówczas zamieszkał w letniej willi podgórskiej, którą do jego dyspozycji oddał dr Skupiewski, wieloletni prezydent Bukaresztu, przyboczny lekarz króla.

Piłsudski odbył wówczas wycieczki między innymi "szlakiem Bema". Był też nad morzem z wizytą u królowej matki. Wtedy to kazał zrobić zaprotokółowaną próbę dla córek czy biała wstążka, zanurzona w Morzu Czarnym, zabarwi się na czarno.

Podziękowania

Dziękujemy Instytutowi Pamięci Narodowej za przysłanie bardzo wartościowych, pięknie wydanych książek między innymi takich jak Generał Leopold Okulicki 1898 - 1946 autorstwa Janusza Kurtyki i Jacka Pawłowicza, Żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w fotografiach, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918 - 1919 - praca zbiorowa, Żeby Polska była Polską. Antologia Publicystyki Konspiracyjnej Podziemia Narodowego 1939-1950 - opracowanie Marek Chodakiewicz i Wojciech Muszyński, Ryszard Siwiec 1909 - 1968 - autor Petr Błażek, Kolory Wojny Oblężenie Warszawy w barwnej fotografii Juliana Bryana.

Dziękujemy za liczne donacje pieniężne otrzymane w odpowiedzi na przesłany najnowszy drukowany Biuletyn Instytutu Piłsudskiego.

Dziękujemy Jerzemu Świątkowskiemu i Piotrowi Kumelowskiemu za piękne odnowienie szyldu i napisu Polish National Alliance nad drzwiami wejściowymi do Instytutu.

Quiz

Pytanie z poprzedniego biuletynu

Interesy militarne Rzeczpospolitej Polskiej reprezentowali za granicą attache wojskowi. Proszę podać imię i nazwisko attache wojskowego, który w okresie od 1921 r. do 1923 r. dwukrotnie był akredytowany w Związku Sowieckim oraz lata sprawowania urzędu attache.

Prawidłowa odpowiedź: Romuald Walikowski pełnił urząd attache wojskowego w Związku Sowieckim po raz pierwszy od 1921 r. do 1923 r., po raz drugi od 1941 r do 1942 r. Otrzymaliśmy dwie prawidłowe odpowiedzi. Nagrodę książkową wylosował pan Ryszard Bąk z Nowego Jorku.

Nowe pytanie

W 1922 r. w należących do skarbu państwa gruntach we wsi Babice (dziś tereny dzielnicy Warszawa-Bemowo) rozpoczęła się budowa Transatlantyckiej Centrali Telegraficznej. W związku z tym, że podczas wznoszenia radiostacji nie wykorzystano całej powierzchni zarezerwowanego terenu, ówczesny Minister Poczt i Telegrafów zwrócił się do prezydenta RP Ignacego Mościckiego z prośbą o zgodę na budowę osiedla dla pięćdziesięciu sześciu nowoczesnych domów, a także drogi i infrastruktury osiedla. Podać nazwę osiedla i jej genezę.

Uwaga: Przy nadsyłaniu odpowiedzi prosimy podawać adres korespondencyjny, aby można było wysłać nagrodę. Spośród otrzymanych prawidłowych odpowiedzi rozlosujemy jedną nagrodę.

Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce jest niezależną placówką o profilu historycznym, jednym z największych polskich i polonijnych archiwów poza granicami kraju, posiadającym zbiory dokumentów, zdjęć, obrazów, medali i innych pamiątek, a także bibliotekę. Aby uzyskać więcej informacji odwiedź nasza stronę www.pilsudski.org.
Poprzednie numery Biuletynu dostępne są na stronie Instytutu, gdzie można również zamówić subskrypcję. Jeśli chcesz włączyć się do prac Instytutu, zostań jego członkiem albo wolontariuszem . Instytut utrzymuje się z donacji i darowizn, jesteśmy wdzięczni za każdą pomoc.
Apelujemy o przekazywanie do Instytutu Piłsudskiego pamiątek rodzinnych, korespondencji i innego rodzaju zbiorów archiwalnych. Instytut potrzebuje także wolontariuszy do pomocy w działalności, opracowywaniu zbiorów, digitalizacji, kwerendach itp.
Instytut Józefa Piłsudskiego otwarty jest codziennie od poniedziałku do piątku, w godzinach od 10:00 do 17:00.

Pilsudski Institute of America
180 Second Avenue
New York, New York 10003