Biuletyn Instytutu Józefa Piłsudskiego Nr 7-8/2011, Lipiec-Sierpień 2011

Instytut Piłsudskiego w Ameryce uruchomił nowy serwis internetowy, Kolekcje Archiwalne Online dający pełny dostęp do wybranych zasobów archiwalnych. W chwili obecnej dostępne są cztery zespoły: Archiwum Józefa Piłsudskiego (częściowo), Poselstwo Rzeczypospolitej Polskiej w Rio de Janeiro, Kolekcja dotycząca Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego oraz Rząd Polski na Emigracji. Instytut pracuje nad przygotowaniem dalszych kolekcji. Udostępnione kolekcje zawierają ciekawe dokumenty, listy, artykuły i memoranda, niektóre o kapitalnym znaczeniu dla badacza przeszłości Polski

Strona i zbiory archiwalne Instytutu zorganizowane są w kolekcjach (zespołach), które podzielone są na teczki (jednostki). W jednostkach wyodrębniono dokumenty, które można oglądać w postaci oryginału cyfrowego. Działa także ogólna wyszukiwarka znajdująca słowa w tytułach, streszczeniach i innych elementach opisu dokumentu. Można wybrać dokumenty według indeksu osobowego i geograficznego, a także ograniczyć poszukiwanie do wybranego zakresu dat, języków lub typów dokumentów.

Kolekcje te zostały zdigitalizowane i opracowane przez pracowników i wolontariuszy Instytutu, przez pracowników Instytutu Pamięci Narodowej oraz stażystów z Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, których pobyt został sfinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od 2010 również Senat RP finansuje projekt digitalizacji za pomocą grantu koordynowanego przez Fundację Semper Polonia. Sprzęt został ufundowany przez Polsko-Słowiańską Federalną Unię Kredytową oraz przez indywidualnych darczyńców. Organizacją zaplecza informatycznego i szkoleniem zajmują się dr Artur Kowalski i dr Marek Zieliński. Dr Iwona Korga sprawuje opiekę merytoryczną i kontroluje wyniki pracy wykonawców digitalizacji. Kierownikiem programu jest Marek Zieliński. Stronę internetową przygotowała Justyna Dziuma, i jej firma 3W Serwisy Informatyczne w Gliwicach, a sfinansował ją w części Senat RP poprzez Fundację Semper Polonia.

Przed Instytutem jeszcze długa droga do zakończenia pracy. Liczymy na współpracę z polskimi instytucjami kultury i historii w Stanach Zjednoczonych, innych krajach i w Polsce, z którymi będziemy się dzielić swoimi doświadczeniami. Instytut liczy na pomoc wszystkich tych, którym na sercu leżą losy źródeł dokumentujących naszą historię.

Nowy członek Rady

Andrzej Pelc został wybrany jednogłośnie na zebraniu dniu 25 czerwca br. nowym członkiem Rady Instytutu Piłsudskiego. Andrzej Pelc od dłuższego czasu pomaga nam przy wielu działaniach Instytutu. Absolwent Akademii Wychowania Fizycznego pracuje nad doktoratem z dziedziny rehabilitacji, jest autorem szeregu publikacji z zakresu medycyny sportu, odnowy biologicznej i rehabilitacji. Instytut z radością wita nowego członka Rady.

Zbieramy pamiątki z okresu stanu wojennego w Polsce

13 grudnia 1981 r. w Polsce wprowadzono stan wojenny, który trwał do 22 lipca 1983 r. Instytut Piłsudskiego posiada ciekawe materiały z tego wyjątkowego okresu historii Polski takie jak wycinki prasowe, zdjęcia i zbiór prasy drugiego obiegu.

Chcąc zachować jak największą liczbę pamiątek z okresu stanu wojennego dla Polaków i Amerykanów, Instytut ogłasza zbiórkę plakatów, ulotek, zdjęć i wspomnień. Materiały należy przesyłać na adres Instytutu (180 Second Avenue, New York, NY 10003) lub osobiście przynieść do biura Instytutu do 30 września, 2011. Przekazane materiały poszerzą kolekcję Instytutu, będą dostępne dla zainteresowanych osób i będą mogły służyć przyszłym pokoleniom. Pod koniec roku planowana jest również wystawa z wykorzystaniem tych pamiątek. 

Stażyści z Polski

Pierwszego lipca przyjechał na 3-miesięczny staż archiwista z Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Bartosz Nowożycki. Bartosz opracowuje kolekcję "Zbiór relacji, wspomnień i opracowań" archiwum Karola Edwarda Durskiego-Trzasko oraz kolekcję Ireny Szwede. Będzie też porządkował inne archiwa osobowe i archiwa dotyczące historii Instytutu.

Drugiego lipca przyjechała na półroczny staż w Instytucie bibliotekarka z Biblioteki Narodowej, Grażyna Federowicz. Pani Federowicz posiadająca duże doświadczenie zawodowe kataloguje i selekcjonuje książki w dziale rzadkich książek oraz będzie porządkowała zbiory prasy.

Pobyt stażystów opłaca Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wydarzenia

Instytut Piłsudskiego na 69 Zjeździe PIASA

W dniach 10 i 11 czerwca 2011 w Arlington pod Waszyngtonem odbył się 69 Zjazd Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce (PIASA). Na tę multidyscyplinarną konferencję przybyło wielu znanych naukowców z różnych stanów USA oraz z Polski. W sumie zorganizowano 20 sesji z dziedziny historii Polski, Polonii, literatury polskiej, nauki, gospodarki i stosunków międzynarodowych.

Instytut Piłsudskiego zorganizował sesję poświęconą digitalizacji i projektom elektronicznym, prowadzonym przez organizacje polonijne lub instytucje amerykańskie posiadające polskie kolekcje. Sesję zatytułowaną: Polish American Organizations: Electronic solutions to current projects przygotowała i prowadziła dr Iwona Korga. W sesji udział wziął dr Marek Zieliński, który przedstawił projekt digitalizacji archiwów Instytutu i program elektroniczny biblioteki. Dr James Pula z Purde University North Central opowiedział o wersji elektronicznej periodyku Polish American Studies, który jest wydawany przez Polish American Historical Asssociation. Z kolei Regina Frąckowiak z Biblioteki Kongresu zaprezentowała polskojezyczne kolekcje online w European Reading Room (zobacz np. Polską Deklarację Admiracji i Przyjaźni) a Renata Vickrey z Central Connecticut State University mówiła o projekcie digitalizacji zbiorów polskich (zobacz np. kolekcję Polish American Pamphlets) na uniwersytecie w którym pracuje.

Konferencji towarzyszyła kolacja w Ambasadzie Polskiej w Waszyngtonie oraz uroczysty bankiet ze Zbigniewem Brzezińskim jako gościem honorowym. Podczas bankietu zostały przedstawione nowe władze PIN, dotychczasowy prezes i dyrektor wykonawczy dr Tadeusz Gromada oraz zastępca dyrektora wykonawczego Janina Kedron przekazali pałeczkę dr Mieczysławowi Biskupskiemu i dr Bożenie Leven.

Artykuł w czasopiśmie Cenne, Bezcenne/Utracone

Ukazał się nowy numer (kwiecień-czerwiec 2011)  magazynu Cenne, Bezcenne/Utracone wydawany przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. W piśmie tym jest artykuł dyrektor dr Iwony Korgi pt. Zbiory Instytutu Piłsudskiego w Ameryce. Autorka ciekawie pisze o Instytucie - jego historii, zbiorach dokumentów archiwalnych, książek, prasy, map, medali, znaczków, monet, znaczków i kart pocztowych, mundurów, dzieł sztuki i innych.

Pokaz filmowy

W dniu 14 czerwca br. wyświetlono w Instytucie film fabularny Nie ten człowiek. Reżyser filmu Paweł Wendorff był obecny na tym pokazie.

Jest to opowiadanie o młodym człowieku o imienu Kuba, który podejmuje pierwszą w swoim życiu posadę dostawcy zakupów. Obserwujemy losy różnych ludzi, z powodu których spotykaja Kubę niecodzienne zdarzenia i sytuacje. Film jest zestawem świetnych epizodów, w których występują znani aktorzy tacy jak Piotr Adamczyk, Krzysztof Globisz, Jan Frycz i jest kpiną z polskich standardów umysłowych i moralnych.

Po pokazie widzowie zadawali szereg pytań i dziękowali reżyserowi za ten niecodzienny i interesujący film.

In memoriam

Stanisław Milewski MD

Ósmego czerwca 2011 roku zmarł Stanisław Milewski, były wiceprezes i członek Rady oraz członek Legionu Honorowego Instytutu Piłsudskiego. Wybitny okulista, specjalista w operacjach uszkodzonej siatkówki, profesor University of Connecticut.

W czasie wojny w 1940 r. został wraz z rodziną wywieziony na Syberię, którą opuścił w 1942 r. i wraz z Armią Andersa znalazł się w Iranie. Studiował w Palestynie, Anglii i Irlandii. W 1959 r. emigrował do Stanów Zjednoczonych.

Dr. Milewski wraz z żoną Anitą ustanowili Milewski Lecture in Polish Studies at Central Connecticut State University i Milewski Scholarship Fund at the Kościuszko Foundation. Był prezesem Kongresu Polonii Amerykańskiej w Connecticut, członkiem wielu organizacji takich jak Polish-American Foundation of Connecticut, Polish Cultural Club of Hartford. Sponsorował Komitet Niewidomych w Polsce. W 1996 r. został odznaczony przez prezydenta Polski Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wykłady na uniwersytetach polskich i ofiarowanie Polskim szpitalom aparatury medycznej wartej setki tysięcy dolarów. Dr Milewski był członkiem szeregu amerykańskich towarzystw medycznych oraz Honorowym Członkiem Polskiego Towarzystwa Okulistycznego. Był autorem książek z zakresu okulistyki i brał udział w wielu konferencjach naukowych na całym świecie.

Informacje Instytutu Piłsudskiego w Londynie

Z okazji Święta Żołnierza Instytut Józefa Piłsudskiego przygotowuje wystawȩ fotograficzną Wilno – Miasto bez imienia. Wystawę będzie można oglądać od 7 do 19 sierpnia br. 

Uroki poszukiwań archiwalnych

Wyjątki listu Marszałka Piłsudskiego do Rajmunda Jaworskiego w Lublinie z 1 sierpnia 1915 r. godz. 22:45.

Do kapitana Świętopełka (Rajmund Jaworowski) w Lublinie

1. Kapitanowi Sceavoli (Wacław Sceavola-Wieczorkiewicz) polecić, aby wrócił do  swego batalionu (...)

3. Na razie wolę, żebyście posyłali rekrutów nieumundurowanych, więc z tego powodu, jak i z powodu braku mundurów w tej chwili - nie posyłam Wam żadnych mundurów.

4. Co się tyczy stosunków z władzami austriackimi i różnych ich ogłoszeń to: nie należy się bać wyznaczonej kary śmierci za niestawienie się, natomiast przez poważne osobistości wskazać na niemożliwość wykonania ogłoszonych rozkazów, a zarazem podniecenie, jakie powyższy rozkaz wywołał. (...)
(Odpis, maszynopis. Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Archiwum K. Świtalskiego)

Z kolekcji Ireny Szwede

Kolekcja Ireny Szwede została przekazana do zasobu Instytutu Piłsudskiego w Ameryce w 2000 r. przez Szwede Slavica Books. Na kolekcję składają się książki, broszury oraz prasa i periodyki z lat 1915-1958. Książki i broszury zostały w większości przeniesione do biblioteki Instytutu i zaopatrzone w adnotację „Szwede Collection”. Bartosz Nowożycki, stażysta z Polski porządkując "Szwede Collection" napotkał numer dwutygodnika z roku 1941 o humorystycznej nazwie Werinajs, podtytuł Wesoły Dwutygodnik "Dziennika Żołnierza". Motto tej publikacji brzmi Śmiejmy się - bo kto wie - czy wojna potrwa jeszcze trzy tygodnie. Pismo to było wydawane przez 10 Brygadę Kawalerii Pancernej w nieokreślonym miejscu w Szkocji. Poniżej cytat z tego wydawnictwa:

Rady sierżanta szefa

Lada chwila zjawić się może generał. McGregor stoi na warcie i powtarza sobie w myśli rady, jakich im nieraz udzielał sierżant szef w ciągu ostatnich dni - w przeddzień manewrów:
....Jeżeli generał zada wam pytanie, odpowiedzcie cośkolwiek, lecz odpowiadajcie żywo i śmiało...,
....Nie trapcie się tem, by odpowiedź była właściwa - odpowiadajcie tylko...
....Jezeli nie wiecie dokąd idziecie, starajcie się mieć taki wygląd, jakbyście wiedzieli...
....Jeżeli nie wiecie, co robicie, róbcie to tym żywiej...
....A jeśli nic już nie możecie wymyśleć, powiedzcie, że jesteście zabici...

Quiz

Pytanie z poprzedniego biuletynu

Po odzyskaniu niepodległości nastąpił szybki rozwój kinematografii, w 1921 roku istniało około 400 kin. Pod koniec istnienia II Rzeczypospolitej ich liczba się podwoiła, w 1938 r. było już 807 kin. Przełom w kinematografii przyniosło wprowadzenie dystrybucji filmów dźwiękowych. Podaj rok nakręcenia pierwszego filmu dźwiękowego w Polsce oraz wymień jego tytuł oraz imię i nazwisko reżysera.

Prawidłowa odpowiedź:  Pierwszy film dźwiękowy w Polsce powstał w 1930 r. Był to film "Moralność Pani Dulskiej" w reżyserii Bolesława Newolina.

Siedem osób przysłało prawidłową odpowiedź. Bardzo dziękujemy. Została wylosowana odpowiedź przysłana przez pana Jana Zduniaka z Woli Życkiej koło Trojanowa. Wysyłamy nagrodę książkową.

Nowe pytanie

Interesy militarne Rzeczpospolitej Polskiej reprezentowali za granicą attache wojskowi. Proszę podać imię i nazwisko attache wojskowego, który w okresie od 1921 r. do 1923 r. dwukrotnie był akredytowany w Związku Sowieckim oraz lata sprawowania urzędu attache.

Uwaga: Przy nadsyłaniu odpowiedzi prosimy podawać adres korespondencyjny, aby można było wysłać nagrodę. Spośród otrzymanych prawidłowych odpowiedzi rozlosujemy jedną nagrodę.

Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce jest niezależną placówką o profilu historycznym, jednym z największych polskich i polonijnych archiwów poza granicami kraju, posiadającym zbiory dokumentów, zdjęć, obrazów, medali i innych pamiątek, a także bibliotekę. Aby uzyskać więcej informacji odwiedź nasza stronę www.pilsudski.org.

Poprzednie numery Biuletynu dostępne są na stronie Instytutu, gdzie można również zamówić subskrypcję. Jeśli chcesz włączyć się do prac Instytutu, zostań jego członkiem albo wolontariuszem . Instytut utrzymuje się z donacji i darowizn, jesteśmy wdzięczni za każdą pomoc.

Apelujemy o przekazywanie do Instytutu Piłsudskiego pamiątek rodzinnych, korespondencji i innego rodzaju zbiorów archiwalnych. Instytut potrzebuje także wolontariuszy do pomocy w działalności, opracowywaniu zbiorów, digitalizacji, kwerendach itp.

Instytut Józefa Piłsudskiego otwarty jest codziennie od poniedziałku do piątku, w godzinach od 10:00 do 17:00.

Pilsudski Institute of America
180 Second Avenue
New York, New York 10003