Biuletyn Instytutu Piłsudskiego - Listopad 2010

Wizyty

Dyrektor Kostro zreferował plany budowy Muzeum, które powstanie nad Trasą Łazienkowską w pobliżu Zamku Ujazdowskiego i będzie miało około 20 tys. m2 powierzchni. Obecnie Muzeum organizuje ciekawe wystawy wizualno-przestrzenne. Ostatnio przygotowano wystawę "Wojenne rozstania" pokazującą wojenne losy siedmiu zwykłych rodzin i mającą na celu pokazanie przeżyć cywilnych ofiar II wojny światowej. Wystawa jest rozwinięciem projektu "Rodziny rozdzielone przez historię". W czasie spotkania dyskutowano nad formami współpracy pomiędzy instytutem i Muzeum Historii Polski.

Dziewiętnastego października gościliśmy w Instytucie Cezarego Lusińskiego, ministra i doradcę w Stałym Przedstawicielstwie RP przy Biurze ONZ w Genewie. Pan Lusiński obejrzał nasze zbiory archiwalne i biblioteczne. Doradzał też jak nawiązać współpracę z Ministerstwem Spraw Zagranicznych.

Tego samego dnia przebywała w Instytucie Joanna Lang, Kierownik Pracowni Ikonografii i Fotografii Muzeum Powstania Warszawskiego. Pani Lang była zainteresowana fotografiami i filmami z okresu Powstania Warszawskiego. Omawialiśmy też przyszłą współpracę Muzeum z Instytutem Piłsudskiego.

W następnym dniu, 20-ego października, gościliśmy Stefana Wiśniowskiego, prezesa fundacji Kresy-Syberia (Australia). Towarzyszyła mu dr Małgorzata Pośpiech, twórca filmów i organizatorka wywiadów związanych z Kresami i Syberią. Omawialiśmy przyszłą współpracę w prowadzeniu badań i wywiadów z byłymi zesłańcami oraz wymianę materiałów związanych z tym tematem.

Digitalizacja, Archiwa i Biblioteka

Dzięki grantowi Senatu RP (poprzez Fundację Semper Polonia), oraz sponsorowaniu pracowników przez IPN oraz Ministerstwo Kultury (poprzez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych), digitalizacja dokumentów archiwalnycb postępuje bardzo szybko i sprawnie. Praca polega na porządkowaniu zespołów, ich paginacji, skanowaniu i opisywaniu dokumentów. Pracują wolontariusze Instytutu: Barbara Lech, Anna Ciepiela, Joanna Zielińska, Aleksandra Sidorenko, Sławka Jachim, pracownicy Instytutu Pamięci Narodowej: Andrzej Pieczunko, Krzysztof Koczyński, Kinga Majewska i Krzysztof Orłowski oraz archiwista z Archiwum Państwowego w Lublinie Rafał Hordyjewski. Digitalizujemy między innymi nasze najcenniejsze kolekcje jak Archiwum Józefa Piłsudskiego. Zdigitalizowane dokumenty będą w przyszłości dostępne w Internecie.

Od trzech miesięcy przebywa w instytucie Mariusz Olczak, archiwista z Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Pan Olczak dokończył katalogowanie archiwum osobowego, które było rozpoczęte przez poprzednich archiwistów z Archiwów Państwowych w Łomży i Łodzi. Wykonuje także trudną pracę porządkowania i katalogowania kolekcji fotografii.
Od dłuższego czasu czynny udział w katalogowaniu książek biorą Jolanta Szczepkowska, pracownik Instytutu oraz dwie wolontariuszki Anna Ciepiela i Ewa Maliga. Obydwie wolontariuszki są studentkami Queens College na programie magisterskim Informacji Naukowej. W połowie października przyjechała do nas Agata Hrebenda, bibliotekarka z Biblioteki Narodowej, która kontynuuje pracę katalogowania naszego księgozbioru. Przypominamy, że nasz szybko rosnący katalog jest dostępny w Internecie.

Wydarzenia

Film Solidarni 2010

W dniu 10 października minęło pół roku od tragicznej katastrofy prezydenckiego samolotu TU-154 pod Smoleńskiem, w której zginął prezydent RP Lech Kaczyński z małżonką i wielu wybitnych polityków i Polaków. W związku z tym 12 października pokazaliśmy film Solidarni 2010, w którym utrwalone zostały wypowiedzi ludzi przybywających na Krakowskie Przedmieście, aby oddać cześć parze prezydenckiej przy ich trumnach w Pałacu Prezydenckim i czuwającym pod krzyżem przed pałacem. Film został wyprodukowany przez Roberta Kaczmarka a zrealizowany przez Ewę Stankiewicz i Jana Pospieszalskiego.

Po projekcji Mariusz Olczak, archiwista z Archiwów Akt Nowych w Warszawie, zaprezentował listy, utwory i laurki pozostawione przez dzieci i dorosłych pod Pałacem Prezydenckim i domem państwa Kaczyńskich.
Film Śmierć rotmistrza Pileckiego

Redakcja tygodnika "Kurier Plus" i Instytut Piłsudskiego zorganizowali projekcję filmu Śmierć rotmistrza Pileckiego. Wydarzenie miało miejsce w siedzibie "Kuriera Plus" na Greenpoint w dniu 29 października i cieszyło się ogromną frekwencją. Wprowadzenia do filmu dokonał redaktor Andrzej Dąbrowski. W spotkaniu uczestniczyła kuzynka rotmistrza, która odczytała zebranym fragment ze wspomnień napisanych przez siostrę rotmistrza

Film opowiada o losach jednego z najdzielniejszych i najbardziej ofiarnych żołnierzy Rzeczypospolitej, oskarżonego o szpiegostwo i planowanie zamachów na urzędników Urzędu Bezpieczeństwa. W filmie pokazane jest okrutne śledztwo i niesprawiedliwy proces z przełomu lat 1947/1948.

Rotmistrz Pilecki zasłynął z bohaterskich czynów. W kampanii wrześniowej 1939 r. dowodził dywizją, w rok później świadomie dostał się do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, gdzie miał za zadanie organizację podziemia wojskowego. Po ucieczce z obozu walczył w Powstaniu Warszawskim. Po jego upadku przedostał się na Zachód i dołączył do Armii Polskiej pod dowództwem Gen. Władysława Andersa. W roku 1945 Pilecki otrzymał rozkaz powrotu do Polski i przyłączenia się do podziemnej walki.

Spotkanie Klubu Podróżnika

Klub Podróżnika prowadzony przez Jerzego Majcherczyka zorganizował w Instytucie w dniu 20 października spotkanie z Bazylim Dwidziukiem, aktualnym mistrzem w lotach balonowych oraz uczestnikiem mistrzostw USA w Albuquerque w New Mexico. Prezentacja ilustrowana slajdami była bardzo ciekawa. Prelegent opowiadał o technikach lotu balonami, pokazywał piękne widoki widziane w czasie lotu balonem, zdjęcia balonów o przeróżnych kształtach i kolorach, opowiadał o swoich przygodach i zachęcał do wycieczek balonem, który jest najbezpieczniejszym pojazdem powietrznym.

Wykład Archiwa komunistycznego aparatu represji w Polsce i innych krajach Europy

Andrzej Pieczunko - historyk, naczelnik Wydziału Gromadzenia, Opracowywania i Obsługi Magazynów Biura Udostępnienia i Archiwizacji Dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej, przedstawił model funkcjonowania archiwów byłych komunistycznych służb specjalnych w Polsce i innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej.
Prelegent zaprezentował zasady prowadzenia ewidencji operacyjnej i zdobywania wiedzy o obywatelach (w tym inwigilacji), metody represji stosowane przez aparat bezpieczeństwa oraz sposoby niszczenia dokumentacji służb komunistycznych w latach osiemdziesiątych. Tłem opowieści były materiały archiwalne z zasobu IPN oraz dokumentacja udostępniona przez instytucje zagraniczne w tym wchodzące w skład Europejskiej Sieci Instytucji Archiwalnych Zajmującymi się Aktami Tajnych Służb.

Po prezentacji pan Pieczunko odpowiadał na liczne pytania związane z działalnością IPN.

Wielki kiermasz książki

W dniach 18-23 października w Instytucie trwał wielki kiermasz książki. Dublety i książki nie związane z historią czy tematyką zbiorów Instytutu były wystawione na sprzedaż. Kiermasz cieszył się powodzeniem. Dochód ze sprzedaży został przeznaczony na działalność Instytutu.

Wywiad dla Radia Łódź

Jarosław Warzecha - komentator Polskiego Radia Łódź i dziennikarz przeprowadził wywiad radiowy z prezes Magdą Kapuścińską i dyrektor Iwoną Korgą dla Radia Łódź. Pytania dotyczyły historii i działalności instytutu. Reporter zaprosił Magdę Kapuścińską na spotkanie w łódzkim studio radiowym na półgodzinną audycję poświęconą Instytutowi Piłsudskiego.

Publikacje Instytutu

Ukazała się książka Polonijny Nowy Jork. Są to pięknie wydane i poszerzone materiały z konferencji poświęconej Polonii, zorganizowanej przez Instytut Piłsudskiego w październiku 2009 r. Książka została opracowana i zredagowana przez dr hab. Danutę Piątkowską, historyka, autorkę książek o polskich kościołach w Nowym Jorku.

Prof. dr.hab. Andrzej Bonusiak w swojej recenzji o książce pisze: Jest tam zamieszczonych kilka wręcz nowatorskich tekstów, które mogą być podstawą do powstania ciekawych monografii.

Informacje Instytutu Piłsudskiego w Londynie

Od 18 października w Instytucie pracuje p. Sylwester Rękas, kierownik Archiwum Państwowego w Nowym Sączu, który przez miesiąc będzie uzupełniać informacje o naszych archiwaliach w bazie danych Sezam.

14 listopada w ramach Obchodów Święta Niepodległości w Instytucie zostanie otwarta wystawa p.t. Dwudziestolecie w kalejdoskopie. Wystawa jest przygotowana przez polskie młode pokolenie w Londynie. Będzie można ją oglądać do końca grudnia 2010.

Uroki poszukiwań archiwalnych

W naszym archiwum znajduje się list, który jest dowodem na to, że Marszałek musiał się zmagać z problemami nie tylko natury wojskowej. W kwietniu 1934 roku napisała do Niego młoda kobieta. Poniżej cytaty z tego listu:

Drogi i Kochany serca każdego Polaka Panie Marszałku!

Opuszczona przez wszystkich, bardzo chora, zwątpiłam w życie i w sprawiedliwość ludzką. Jedyną deską mojego ratunku jest wiara w Naszego Wodza. Zwracam się do Jaśnie Wielmożnego Pana Marszałka jak do swego Ojca (...).
W 1931 r. poznałam w Przemyślu generała S. Miałam 19 lat. Niedoświadczona życiowo wierzyłam święcie w szlachetność człowieka i rozkochana przez generała widziałam w jego osobie "ideał". Generał twierdził, że ma poważne zamiary, kocha mnie, lecz nie ufając kobietom ożeni się ze mną dopiero jeżeli przed ślubem oddam mu się cieleśnie i wtedy uwierzy, że jestem dziewicą. Ponieważ byłam dziewicą, zaufałam jego honorowi i kochając go szczerze oddałam mu się cieleśnie.

Generał przekonał się o moim dziewictwie, ale powiedział, że ślubu na razie ze mną nie weźmie z powodów rodzinnych. Kochając go, przez trzy lata żyłam z nim intymnie czekając na ślub i tracąc zdrowie.(...). Okazało się, że padłam ofiarą człowieka nieszlachetnego, który zabrał podstępem wszystko co było we mnie najlepszego. Z wielkiego żalu targnęłam się na życie pijąc jodynę. Szybki ratunek przywrócił mi życie. (...).

Znajomość z generałem splamiła moje dobre imię, w takich warunkach żyć nie mogę i zależy mi na rehabilitacji. Ponieważ zawiodłam się na generale jako na człowieku i jako na polskim oficerze ośmielam zwrócić się do Pana Marszałka, mimo że są ważniejsze sprawy, które zaprzątają myśli i czas Naszego Dobrego Dziadka.
Proszę bardzo o łaskawe rozpatrzenie sprawy celem sprawiedliwego osądzenia.

List ten był przekazany do Gabinetu Ministra Spraw (nieczytelne) i Gabinetu Inspektora Sił Zbrojnych.

Podziękowania

Dziękujemy Instytutowi Pamięci Narodowej za przysłanie dużej liczby pięknie wydanych książek oraz Biuletynów z załączonymi płytami filmów dokumentalnych oraz Narodowemu Centrum Kultury za piękny album wydany wspólnie przez NCK i Ośrodek KARTA, w którym publikowane są materiały z naszego Instytutu. Dziękujemy panu Wojciechowi Adamusowi za stałe nadsyłanie książek. Jesteśmy wdzięczni panu Andrzejowi Pomianowi za podarowanie dwóch rysunków karykaturalnych Zdzisława Czermańskiego związanych z Marszałkiem Piłsudskim.

Dziękujemy panu Romanowi Kabara, Zbigniewowi Darżynkiewiczowi i Magdzie Kapuścińskiej za bardzo szczodre donacje oraz wszystkim innym osobom, które finansowo wspierają działalność instytutu.

Quiz

Pytanie z poprzedniego biuletynu

W II Rzeczypospolitej było dwóch Skrzyńskich w Ministerstwie Spraw Zagranicznych: minister Aleksander Skrzyński i ambasador Władysław Skrzyński. Czy byli oni braćmi?

Przyszły dwie poprawne odpowiedzi: Od pani Leokadii Rapczyńskiej z Polski i pani dr. Krystyny Brzezińskiej z Kalifornii. Nagrodę książkową wylosowała pani Rapczyńska.

Odpowiedź prawidłowa: Nie byli braćmi.

Nowe pytanie

Na międzysojuszniczej konferencji w Spa w lipcu 1920 r., poświęconej między innymi sprawie niemieckich odszkodowań wojennych, był obecny były minister Spraw Zagranicznych, który przez kilka dni przewodniczył delegacji polskiej. Jakie było jego nazwisko?

Uwaga: Przy nadsyłaniu odpowiedzi prosimy podawać adres korespondencyjny, aby można było wysłać nagrodę. Spośród otrzymanych prawidłowych odpowiedzi rozlosujemy jedną nagrodę.

Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce jest niezależną placówką o profilu historycznym, jednym z największych polskich i polonijnych archiwów poza granicami kraju, posiadającym zbiory dokumentów, zdjęć, obrazów, medali i innych pamiątek, a także bibliotekę. Aby uzyskać więcej informacji odwiedź nasza stronę www.pilsudski.org.

Poprzednie numery Biuletynu dostępne są na stronie Instytutu, gdzie można również zamówić subskrypcję. Jeśli chcesz włączyć się do prac Instytutu, zostań jego członkiem albo wolontariuszem . Instytut utrzymuje się z donacji i darowizn, jesteśmy wdzięczni za każdą pomoc.

Apelujemy o przekazywanie do Instytutu Piłsudskiego pamiątek rodzinnych, korespondencji i innego rodzaju zbiorów archiwalnych. Instytut potrzebuje także wolontariuszy do pomocy w działalności, opracowywaniu zbiorów, digitalizacji, kwerendach itp.

Instytut Józefa Piłsudskiego otwarty jest codziennie od poniedziałku do piątku, w godzinach od 10:00 do 17:00.

Pilsudski Institute of America
180 Second Avenue
New York, New York 10003