Wartość pomocy charytatywnej Senatu dla Polonii i Polaków za granicą w mijającym roku

Były to następujące kraje: Armenia, Białoruś, Bułgaria, Estonia, Grecja, Gruzja, Hiszpania, Kazachstan, Kirgistan, Litwa, Łotwa, Mołdawia, Rosja, Rumunia, Syria, Ukraina. Najwięksi operatorzy funduszy pomocowych w tym roku to Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie”, Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” i Fundacja Wolność i Demokracja.

Pomoc charytatywna i socjalna jest jednym z kierunków działań na rzecz Polonii i Polaków za granicą w latach 2017–2019, sformułowanych w uchwale nr 9 Prezydium Senatu z 23 września 2016 r. Jej odbiorcami są organizacje społeczne i kościelne, szkoły i przedszkola, parafie, kapelani, zgromadzenia, domy dziecka i świetlice środowiskowe, hospicja i domy opieki dla starszych. Senat przyjął zasadę szczególnej powinności wobec rodaków na Wschodzie, potomków tych, którzy pozostali w granicach dawnej Rzeczypospolitej, oraz tych osiedlonych jako ofiary deportacji na terenach państw dawnego Związku Radzieckiego.

W 2019 r. środki z dotacji przeznaczone zostały na zapewnienie oraz poprawę infrastruktury, dofinansowanie kosztów leczenia i badań, zakupu leków, środków opatrunkowych i akcesoriów medycznych, sprzętu rehabilitacyjnego, produktów żywnościowych, a także na stypendia socjalne, a w szczególnych przypadkach – na jednorazowe zapomogi losowe.

Na specjalną uwagę zasługują zadania znajdujące się na przecięciu działań w zakresie rozwoju i poprawy stanu infrastruktury oraz pomocy charytatywnej i socjalnej, np. zadanie pod nazwą „Poprawa warunków leczniczych, pielęgnacyjnych i opiekuńczych w Dziecięcym Hospicjum Domowym we Lwowie”, polegające na zakupie budynku dla hospicjum z przeznaczeniem na gabinety rehabilitacji i konsultacji medycznych dla ciężko chorych podopiecznych z terenu Archidiecezji Lwowskiej. Do takich zadań należą również prowadzone przez Fundację „Pomoc Polakom na Wschodzie” we współpracy z Caritas prace remontowe (polegające na przebudowie budynku dawnej polskiej szkoły) w Domu Seniora Caritas Diecezji Grodzieńskiej w Sopoćkiniach na Białorusi. Jest to pierwsza tego rodzaju placówka powstająca z myślą o naszych rodakach na Grodzieńszczyźnie, będącej największym skupiskiem polskich seniorów w tym kraju.

Niektóre ze wspieranych placówek, a są to m.in. Hospicjum im. bł. ks. Michała Sopoćki w Wilnie i Dom Dziecka w Solecznikach na Litwie, Dziecięce Hospicjum Domowe we Lwowie, Rodzinny Dom Dziecka przy Klasztorze Księży Pallotynów w Biłohirju, Dom Miłosierdzia Księży Marianów w Gródku Podolskim i Dom Miłosierdzia w Smotryczu przy Zgromadzeniu Pasjonistów na Ukrainie – prowadzą działalność o charakterze stałym, stąd też pomoc opiera się na dofinansowaniu części kosztów utrzymania budynków i funkcjonowania hospicjów (opłat eksploatacyjnych, wynagrodzeń pracowników, zakwaterowania i wyżywienia pacjentów) oraz ich doposażenia. W przypadku ośrodków Caritas sprawujących opiekę nad naszymi rodakami na Ukrainie i Białorusi sfinansowano zakup sprzętu, materiałów medycznych oraz leków.

Do rozwijających się i coraz liczniejszych inicjatyw – co należy podkreślić, o charakterze samopomocowym – prowadzonych od kilku lat przez Polonię medyczną, należą działania polegające na świadczeniu porad lekarskich, diagnostyce i leczeniu w ramach tzw. „białych sobót”, w miejscowościach oddalonych od dużych ośrodków miejskich. Działania takie prowadzą Stowarzyszenie Lekarzy Polskiego Pochodzenia na Wołyniu, Związek Polonii Medycznej w Gruzji im. św. Grigoła Peradze, Polskie Stowarzyszenie Medyczne na Litwie. Organizacje te znacznie podniosły swoje możliwości dzięki dofinansowaniu w ubiegłych latach przez Izbę zakupów sprzętu diagnostycznego, leków i akcesoriów medycznych. Środowiska medyczne za granicą otrzymały w tym roku wsparcie ze środków senackich za pośrednictwem Fundacji „Pomoc Polakom w Wschodzie”, Klubu Inteligencji Katolickiej, Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” i Polskiego Zespołu Humanitarnego.

Odrębną częścią pomocy charytatywnej i socjalnej jest program stypendiów socjalnych realizowany przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. W 2019 r. w ramach tego zadania wyasygnowano środki na 56 stypendiów socjalnych dla uczniów i studentów polskiego pochodzenia uczących się lub studiujących w Polsce i w krajach zamieszkania. Istotnym czynnikiem branym pod uwagę przy podejmowaniu przez komisję stypendialną decyzji o przyznaniu stypendium jest aktywność i zaangażowanie w życie środowiska (w tym działalność w organizacjach polonijnych). Wniosek stypendialny musi uzyskać poparcie organizacji działającej w kraju zamieszkania osoby ubiegającej się o stypendium.

Szczególnym rodzajem pomocy są działania adresowane do dzieci polskiego pochodzenia z sierocińców i ubogich rodzin na Litwie. Zadanie to jest realizowane niestrudzenie od ponad 25 lat przez Fundację Przyjaciół Wilna i Grodna „Serce Dzieciom” oraz grupę skupionych wokół niej wolontariuszy – polskich rodzin z Pomorza i Kaszub, które zapraszają do siebie dzieci trzy razy w roku (na Wielkanoc, miesiące wakacyjne i Boże Narodzenie). W trakcie pobytu w Polsce dzieci otrzymują też pomoc rzeczową (w postaci odzieży i obuwia oraz pomocy szkolnych), a w razie potrzeby – także medyczną.

Akcja pod hasłem „Świąteczna Paczka” jest skierowana głównie do dzieci i realizowana przede wszystkim w okresie Bożego Narodzenia. Jest to kampania o znaczeniu szczególnym, gdyż w znaczącej mierze opiera się na zaangażowaniu polskiego społeczeństwa, darczyńców, którzy za pośrednictwem wolontariuszy, polskich organizacji pozarządowych i harcerskich, uczestniczą licznie w zbiórkach i dostarczaniu pomocy do środowisk polskich za granicą. Polskie organizacje, opierając się na doświadczeniach wieloletniej współpracy ze środowiskami polskimi na Wschodzie, kierują akcją pomocy pod kątem potrzeb beneficjentów. Wizyty wolontariuszy w szkołach, przedszkolach, organizacjach, salkach katechetycznych, wspólne wieczory kolęd są nie tylko okazją do nawiązania kontaktów oraz przeżycia radości z tych spotkań, są także, a może przede wszystkim gestem pamięci i troski o rodaków, wyrazem żywej więzi. W bieżącym roku Prezydium Senatu powierzyło realizację takich działań wielu podmiotom krajowym, w tym Fundacji na rzecz Pomocy Dzieciom z Grodzieńszczyzny, Stowarzyszeniu Przeszłość–Przyszłości, Fundacji Wileńszczyzna i Fundacji Oświata Polska za Granicą.

Zadanie „Akcja Paczka – Pomoc Polakom na Wschodzie” jest realizowane od wielu lat przez Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej przy wsparciu Senatu. W tym roku w tym przedsięwzięciu bierze udział 15 środowisk harcerskich z całej Polski. W okresie poprzedzającym Święta Bożego Narodzenia harcerze przeprowadzają zbiórki darów w szkołach, zakładach pracy, kościołach i innych miejscach. Podarunki pakowane są przez nich do paczek, a finałem akcji jest wyjazd na Białoruś i Ukrainę do mieszkających tam Polaków. Po dotarciu na miejsce harcerze i harcerki w kilkuosobowych zespołach wraz z miejscową młodzieżą doręczają paczki polskim rodzinom. „Dla tych ludzi ogromną wartością oprócz samej paczki z darami jest spotkanie z Polakami oraz poczucie, że o nich pamiętamy. Podczas spotkań jest czas na rozmowę, wspólne śpiewanie kolęd i podzielenie się opłatkiem” – mówią uczestnicy akcji. W tym roku zbiórki prowadzone były w ośrodkach, gdzie działają środowiska harcerskie biorące udział w projekcie: w Mielcu, Bielsku-Białej, Lublinie, Płocku, Łodzi, Przeworsku, Bytomiu, Bydgoszczy, Siedlcach, Pionkach, Zielonce oraz Warszawie. Zbiórki darów rozpoczęły się już w listopadzie i trwały do czasu wyjazdów.