Emilia Plater - W listopadowe święto

Ta wielka bohaterka narodowa, odebrała dobre wychowanie patriotyczne. Większość przedstawicieli tego rodu, wiązała swoje życie ze sprawą Polski, a co najważniejsze wnieśli oni znaczny wkład w dzieje naszej kultury.

Matka Emilii była kobietą wykształconą. Wczesne dzieciństwo spędziła Emilia w wileńskim domu rodziców. Jej ojciec prowadził hulaszczy tryb życia, tak więc większość obowiązków spoczywało na matce. W roku 1815 między rodzicami Emilii doszło do ostatecznego spięcia, po którym matka opuściła wileński dom, zabierając ze sobą córkę.

Obie zamieszkały w majątku w Kurlandii, czyli w polskich Inflantach. Emilia od 10 roku życia wychowywała się z chłopcami. Dużo czytała, a największy wpływ na jej młodą główkę, odniosła postać Dziewicy Orleańskiej. Otrzymawszy bardzo staranne wychowanie, pisała poezję, śpiewała, pięknie rysowała. Poza tym uprawiała fechtunek, jazdę konną, myślistwo, a także dużo spacerowała.

O roli, jaką miała spełnić, zadecydowały jej historyczne zainteresowania. Popierała ówczesny ruch młodzieżowy i patriotyczny, czytała lektury polskich romantyków, zachwycając się ich górnolotnymi myślami.

W latach 1824-1829, Emilia dużo podróżowała zarówno po Inflantach, jak i po Litwie i Białorusi. Odbyła również dłuższą podróż do Warszawy, Częstochowy i Krakowa. O rękę Emilii starał się bogaty Rosjanin, który budował warownię u jej krewnych w Krasławiu. Emilia jednak stanowczo mu odmówiła. Jej decyzja wypływała z głębokich uczuć patriotycznych, a ponadto kochała podobno pewnego kapitana inżynierii, polskiego barona. Jednak do tego małżeństwa nigdy nie doszło..

Śmierć matki, która miała miejsce w 1830 roku, była dla niej ciężkim przeżyciem. Zatem gdy, 29 listopada tegoż roku w Warszawie wybuchło powstanie listopadowe, jej decyzja o wzięciu w nim udziału była przesądzona. Emilia jest jedną z pierwszych inicjatorek samodzielnego powstania na Litwie. Jako kobieta, nie zostaje ona jednak dopuszczona do narad komitetu kierującego tym zrywem w Wilnie. Po krótkim namyśle, podejmuje sama plan zdobycia Dyneburga. W toku przygotowań porozumiała się ze swoimi dwoma krewnymi z miejscowej szkoły podchorążych, którzy przyrzekli, że elewowie chwycą wkrótce za broń.

Sformowany przez nią oddział partyzancki, liczył 280 strzelców, kilkuset kosynierów i 60 kawalerzystów. Oddział Emilii Plater opanował pobliskie Jeziorawy, gdzie miała miejsce większa z bitew powstania. Emilia dzieliła z podkomendnymi wszystkie trudy walki partyzanckiej, zyskała sobie wkrótce ich miłość i uznanie, chociaż w świecie salonów nie szczędzono jej złośliwych uwag i zarzutów niemoralności.

W Garbielowie, dnia 5 czerwca 1831 roku, była świadkiem spotkania kilku partii litewskich z zagonem kawaleryjskim przybyłym z Królestwa Polskiego, a dowodzonym przez Dezyderego Chłapowskiego. Gdy jej pułk toczył zakończone niepowodzeniem walki o utrzymanie Kowna, Emilia Plater na czele swojej kompanii zdobyła Rosienie. Jednak już za kilka dni jej pułk został całkowicie rozbity.

Przez dziesięć dni w przebraniu chłopskim, Platerówna i jej towarzysze szli do Królestwa, ukrywając się po lasach. Trudy wędrówki, totalne zmęczenie, głód oraz bezsenność, okazały się jednak ponad siły fizyczne Emilii. Paliła ją gorączka, zemdloną z wyczerpania, zaniesiono do wiejskiej chaty mieszczącej się w powiecie Augustowskiem. Emilię starannie kurowano i ukrywano jako bonę do dzieci, pod nazwiskiem Korawińskiej. Mimo troskliwej opieki, którą została otoczona, Emilia Plater po przyjęciu sakramentów świętych umiera 23 grudnia 1831 roku. Zwłoki jej zostały przewiezione do Kopciowa, gdzie mogiła istnieje do dzisiaj.

EWA MICHAŁOWSKA WALKIEWICZ